آنتی ژن های لکوسیت انسانی (HLA) پروتئین های تخصصی هستند که در سطح تمام سلول های بدن به جز گلبول های قرمز وجود دارند. ژن های HLA که افراد به ارث می برند مسئول آنتی ژن های HLA موجود در سلول های آنها هستند.
آزمایش HLA آنتی ژن های اصلی HLA را که در سطح سلول های فرد وجود دارد و آنتی بادی های آنتی ژن های HLA و همچنین ژن هایی را که مسئول آنتی ژن های HLA هستند، در درجه اول برای مطابقت با اهداکنندگان و گیرندگان پیوند شناسایی می کند.
تست HLA
در انسان، ژن‌های HLA در ناحیه کروموزوم ۶ به نام مجتمع اصلی سازگاری بافتی (MHC) قرار دارند. MHC نقش اساسی در مدیریت سیستم ایمنی دارد. این به سیستم ایمنی بدن کمک می کند تا تشخیص دهد کدام سلول «خود» و کدام «بیگانه» یا «غیر خود» است. هر سلولی که به‌عنوان «غیر خود» شناخته می‌شود، می‌تواند باعث ایجاد پاسخ ایمنی، از جمله تولید آنتی‌بادی‌ها شود. آزمایش آنتی بادی HLA بر روی گیرندگان پیوند انجام می شود تا مشخص شود که آیا آنتی بادی هایی دارند که آنتی ژن های HLA را روی اندام یا بافت اهدایی هدف قرار می دهد یا خیر. آزمایش آنتی بادی HLA نیز بر روی گیرندگان انتقال خون پلاکت انجام می شود تا مشخص شود که آیا آنتی بادی هایی دارند که پلاکت های اهدا کننده را هدف قرار دهد و از پاسخ خوب به تزریق جلوگیری کند.برای پیوند سلول‌های بنیادی خونساز (HSC)، ژن‌های HLA اهداکننده و گیرنده باید یکسان باشند یا تا حد امکان مطابقت داشته باشند تا پیوند موفقیت‌آمیز باشد و شانس ابتلا به بیماری پیوند در مقابل میزبان (GVHD) را کاهش دهد.
چگونه از آزمایش استفاده می شود؟
استفاده اولیه برای آزمایش آنتی ژن لکوسیت انسانی (HLA) تطبیق گیرندگان پیوند اعضا و بافت با اهداکنندگان سازگار است.آزمایش HLA همچنین شامل غربالگری گیرندگان پیوند برای وجود آنتی بادی هایی است که ممکن است بافت یا اندام اهدایی را به عنوان بخشی از یک پاسخ ایمنی هدف قرار دهند.انواع مختلف پیوند مستلزم سطوح مختلف تطابق بین اهداکننده و گیرنده مورد نظر است. این ممکن است تعیین کند که کدام آزمایش HLA انجام شود و کدام ژن HLA آزمایش شود.
تست HLA در بیمار های خودایمنی
از آنجایی که سیستم MHC در شناسایی آنتی ژن های “خود” و “غیر خود” نقش دارد، آزمایش ژن HLA ممکن است برای کمک به تشخیص برخی بیماری ها مانند بیماری خودایمنی استفاده شود. بدن می تواند به طور نامناسبی یک پاسخ ایمنی علیه سلول های خود ایجاد کند و آنتی بادی ها (اتوآنتی بادی ها) تولید کند. بیش از ۱۰۰ بیماری با ژن های خاص HLA، مانند اسپوندیلیت آنکیلوزان که با آلل HLA-B27 مرتبط است، مرتبط بوده است. تایپ HLA همچنین ممکن است در جلوگیری از واکنش به برخی داروها مهم باشد زیرا عوارض جانبی با داروهای خاص و ژنوتیپ های خاص HLA مشاهده شده است.
تفسیر جواب آزمایش HLA
ژن‌ها یا آنتی‌ژن‌های خاص HLA در طول آزمایش HLA شناسایی می‌شوند تا از سازگاری پیوند عضو جامد یا سلول‌های بنیادی خونساز اطمینان حاصل شود. نتیجه تایپ گیرنده با نتایج اهداکننده بالقوه مقایسه می شود. نتایج نشان می دهد که چه تعداد آنتی ژن مطابقت دارند و چه تعداد عدم تطابق آنتی ژن وجود دارد.
“عدم تطابق صفر” نشان دهنده احتمال بالایی است که اندام یا بافت توسط گیرنده رد نمی شود.عدم وجود آنتی بادی های HLA گیرنده به آنتی ژن های HLA دهنده بسیار مهم است. تطبیق اهداکننده با گیرنده ای که آنتی بادی ایجاد کرده است باید به دقت مورد توجه قرار گیرد زیرا هر چه فرد آنتی بادی های HLA بیشتری ایجاد کند، خطر رد آن بیشتر می شود.یک نتیجه متقاطع ناسازگار( incompatible crossmatch result) ناشی از آنتی بادی های اختصاصی دهنده معمولاً به عنوان پیوند پرخطر تفسیر می شود، به این معنی که گیرنده در معرض خطر رد پیوند است. رد پیوند ممکن است با داروهای مختلف سرکوب کننده سیستم ایمنی قابل درمان باشد یا نباشد.
به غیر از آزمایش سازگاری اندام ها و بافت ها، آزمایش ژن و آنتی ژن HLA برای چه موارد دیگری استفاده می شود؟
از نظر تاریخی، آزمایش HLA برای کمک به شناسایی شخصی (تست پزشکی قانونی) یا برای تعیین اینکه آیا افراد با هم مرتبط هستند (آزمایش والدین) استفاده می‌شد، اگرچه اکنون آزمایش‌های ژنتیکی خاص‌تری برای این اهداف وجود دارد. از دیگر کاربردها می توان به تست ارتباط بیماری و تست حساسیت دارویی اشاره کرد.
دلایل آزمایش یک آلل خاص ژن HLA چیست؟
برخی از آلل های ژن HLA با برخی بیماری ها و اختلالات خود ایمنی مرتبط هستند. آنها تشخیصی برای اختلالات نیستند، اما می توانند در کمک به تایید یا رد تشخیص مفید باشند. همچنین روابط بین آلل های خاص و حساسیت به داروهای خاص ثبت شده است. عوامل ژنتیکی می توانند نحوه رفتار دوز درمانی دارو را در یک فرد در مقایسه با دیگران تغییر دهند. در حال حاضر، گاهی اوقات می توان از تایپ آنتی ژن HLA برای انتخاب داروی بهینه استفاده کرد و در عین حال واکنش های دارویی را کاهش داد و اثربخشی درمان را افزایش داد.
آیا گروه خونی من (ABO) با ژن ها و آنتی ژن های HLA من مرتبط است؟
خیر. اگرچه هر دو سیستم ارثی هستند و برای سازگاری بافت مهم هستند، اما مستقل از یکدیگر هستند.سیستم ABO در کروموزوم ۹ و سیستم HLA روی کروموزوم ۶ قرار دارد.
برای ارزیابی تاثیر مطلق آلل HLA-B51/B5 که ممکن است بر توسعه BD(بیماری بهجت) داشته باشد، در مطالعه ای PAR (خطرات قابل انتساب به جمعیت)را محاسبه کردند. این درصد محاسبه شده نشان می دهد که آلل HLA-B51/B5 32-52% موارد BD را در زیر گروه های مختلف جغرافیایی تشکیل می دهد. این مقادیر به طور قابل‌توجهی بالاتر از تخمین قبلی است که از یک مطالعه مرتبط ژنتیکی مبتنی بر خانواده به دست آمده است، که نشان می‌دهد ۱۹ درصد از حساسیت ژنتیکی به BD توسط این آلل توضیح داده می‌شود.
HLA تایپینگ آلل های خاصی را که توسط فرد حمل می شود شناسایی می کند. اصطلاح تطابق HLA به معنای اختصاص کلیه اهداکننده به گیرنده با کمترین عدم تطابق ممکن است. در پیوند کلیه، تلاش هایی برای تطبیق ژن ها و پروتئین های HLA-A، HLA-B و HLA-DR انجام می شود.
HLA-DR یک مولکول ارائه دهنده آنتی ژن است که در سطوح بالایی بر روی سلول های ارائه دهنده آنتی ژن حرفه ای بیان می شود، اما بیان آن بر روی لنفوسیت های T موثر پس از فعال شدن آنها در برخی از بیماری ها، مانند بیماری های خود ایمنی و عفونت های ویروسی نیز به شدت توصیف شده است.
بدون دیدگاه