آزمایش هاپتوگلوبین

هاپتوگلوبین پروتئینی است که توسط کبد تولید می شود و بدن از آن برای پاکسازی هموگلوبین آزاد (که در خارج از گلبول های قرمز خون یافت می شود) از گردش خون استفاده می کند. این آزمایش میزان هاپتوگلوبین خون را اندازه گیری می کند.

هموگلوبین مجموعه پروتئین حاوی آهن است که اکسیژن را در سراسر بدن حمل می کند. به طور معمول در گلبول‌های قرمز خون (RBCs) یافت می‌شود و مقدار بسیار کمی در گردش آزاد در خون یافت می‌شود. هاپتوگلوبین به هموگلوبین آزاد خون متصل می شود. این یک کمپلکس هاپتوگلوبین-هموگلوبین را تشکیل می دهد که به سرعت توسط کبد از گردش خون خارج می شود تا بتوان آن را شکسته و آهن را بازیافت کرد. تشکیل کمپلکس هاپتوگلوبین-هموگلوبین همچنین از فیلتر شدن هموگلوبین توسط کلیه ها و انتقال به ادرار که می تواند برای کلیه ها سمی باشد، جلوگیری می کند.

با این حال، هنگامی که تعداد بیشتری از گلبول های قرمز آسیب دیده و/یا تجزیه می شوند (همولیز)، هموگلوبین خود را در خون آزاد می کنند و میزان هموگلوبین آزاد در گردش خون را افزایش می دهند. هنگامی که تعداد زیادی از گلبول های قرمز از بین می روند، سطح هاپتوگلوبین در خون به طور موقت کاهش می یابد زیرا هاپتوگلوبین سریعتر از کبد می تواند آن را تولید کند مصرف می شود. کاهش میزان هاپتوگلوبین ممکن است نشانه ای از این باشد که شما به شرایطی مبتلا هستید که باعث از بین رفتن یا تجزیه گلبول های قرمز خون می شود. هنگامی که ظرفیت اتصال هاپتوگلوبین بیش از حد شود، سطح هموگلوبین آزاد در گردش خون بالا می رود و ممکن است به دلیل استرس اکسیداتیو هموگلوبین آزاد باعث آسیب بافتی و/یا اختلال در عملکرد اندام شود.

افزایش تخریب RBC ممکن است به دلیل شرایط ارثی یا اکتسابی باشد. برخی از نمونه‌ها عبارتند از واکنش‌های انتقال خون، داروهای خاص، و شکستگی مکانیکی، مانند مواردی که ممکن است در برخی از دریچه‌های مصنوعی قلب دیده شود. تخریب ممکن است خفیف یا شدید باشد، به طور ناگهانی (حاد) رخ دهد یا ایجاد شود و در یک دوره زمانی طولانی (مزمن) طول بکشد، و می تواند منجر به کم خونی همولیتیک شود. افراد مبتلا به کم خونی همولیتیک ممکن است علائمی مانند خستگی، ضعف و تنگی نفس را تجربه کنند و پوست آنها ممکن است رنگ پریده یا زرد شود که به آن یرقان نیز می گویند.

بیماری کبد همچنین ممکن است منجر به کاهش سطح هاپتوگلوبین شود زیرا آسیب کبدی ممکن است تولید هاپتوگلوبین و پاکسازی کمپلکس های هموگلوبین بدون هاپتوگلوبین را مهار کند.

سوالات رایج

آزمایش چگونه استفاده می شود؟

آزمایش هاپتوگلوبین در درجه اول برای کمک به تشخیص و ارزیابی کم خونی همولیتیک و تشخیص آن از کم خونی به دلایل دیگر استفاده می شود. آزمایش برای کمک به تعیین اینکه آیا گلبول های قرمز خون (RBC) در حال شکستن یا تخریب زودرس هستند استفاده می شود. ممکن است همراه با سایر آزمایشات آزمایشگاهی مانند شمارش کامل خون (CBC، از جمله شمارش RBC، هموگلوبین، هماتوکریت)، شمارش رتیکولوسیت ها، لاکتات دهیدروژناز، بیلی روبین، آزمایش مستقیم آنتی گلوبولین، و اسمیر خون استفاده شود.

اگرچه آزمایش هاپتوگلوبین یک آزمایش حساس برای کم خونی همولیتیک است، اما نمی توان از آن برای تشخیص علت این بیماری استفاده کرد. سایر آزمایشات آزمایشگاهی ممکن است برای کمک به تعیین علت مورد نیاز باشد، مانند آزمایشات اتوآنتی بادی برای تشخیص علل خودایمنی، آزمایش سلول داسی شکل، G6PD یا ارزیابی هموگلوبین.

اگر تزریق خون داشته اید، آزمایش هاپتوگلوبین همراه با آزمایش آنتی گلوبولین مستقیم برای کمک به تعیین اینکه آیا واکنش انتقال خون داشته اید یا خیر، تجویز می شود. (برای جزئیات بیشتر به مقاله در مورد انتقال خون مراجعه کنید.)

اگر سطح هاپتوگلوبین شما پایین است، آزمایش ممکن است در زمان دیگری برای نظارت بر وضعیت شما، ارزیابی تغییرات غلظت، و کمک به تعیین اینکه آیا افزایش تخریب گلبول های قرمز ادامه دارد یا خیر، تکرار شود.

چه زمانی انجام داده می شود؟

آزمایش هاپتوگلوبین زمانی تجویز می شود که علائم و نشانه های مرتبط با کم خونی همولیتیک را داشته باشید. برخی از نمونه ها عبارتند از:

·        خستگی، ضعف

·        رنگ پریدگی پوست (رنگ پریدگی)

·        غش کردن

·        تنگی نفس

·        ضربان قلب سریع

·        زردی، زرد شدن پوست و سفیدی چشم

·        ادرار قرمز یا قهوه ای (به دلیل وجود خون / هموگلوبین)

آزمایش همچنین ممکن است زمانی انجام شود که سایر نتایج آزمایشات آزمایشگاهی با کم خونی همولیتیک مطابقت داشته باشد. اینها ممکن است افزایش بیلی روبین، هموگلوبین در ادرار (هموگلوبینوری)، کاهش تعداد RBC، و افزایش تعداد رتیکولوسیت ها و سطح لاکتات دهیدروژناز را نشان دهند.

نتیجه این تست چه چیزی را نشان می دهد؟

نتایج با دقت و در ارتباط با نتایج سایر آزمایش‌ها، مانند شمارش رتیکولوسیت‌ها، تعداد گلبول‌های قرمز (RBC)، هموگلوبین (Hb)، هماتوکریت (Hct) یا شمارش کامل خون (CBC) تفسیر می‌شوند.

هنگامی که سطح هاپتوگلوبین شما به طور قابل توجهی کاهش می یابد، همراه با افزایش تعداد رتیکولوسیت ها و کاهش تعداد گلبول های قرمز، هموگلوبین و هماتوکریت، احتمال دارد درجاتی از کم خونی همولیتیک همراه با گلبول های قرمز تخریب شده در گردش خون (همولیز داخل عروقی) داشته باشید.

اگر سطح هاپتوگلوبین شما نرمال یا مرزی نرمال باشد و تعداد رتیکولوسیت ها افزایش یافته باشد، احتمالاً تخریب RBC در اندام هایی مانند طحال و کبد (همولیز خارج عروقی) رخ می دهد. از آنجایی که هموگلوبین آزاد در خون آزاد نمی شود، هاپتوگلوبین مصرف نمی شود و در سطح طبیعی باقی می ماند. با این حال، در همولیز خارج عروقی شدید، سطح هاپتوگلوبین می تواند پایین باشد زیرا همولیز بیش از حد می تواند مقداری هموگلوبین آزاد را در گردش خون آزاد کند.

 

اگر سطح هاپتوگلوبین شما طبیعی است و تعداد رتیکولوسیت ها افزایش نیافته است، احتمالاً کم خونی شما به دلیل تجزیه RBC نیست، بلکه به دلیل دیگری است.

 

 

 

جدول زیر برخی از نتایجی را که ممکن است مشاهده شود خلاصه می کند:

 

اگر هاپتوگلوبین بدون هیچ نشانه ای از کم خونی همولیتیک کاهش یابد، این امکان وجود دارد که کبد مقادیر کافی هاپتوگلوبین را تولید نکند. این ممکن است در بیماری کبد دیده شود، اگرچه هاپتوگلوبین معمولاً برای تشخیص یا نظارت بر بیماری کبد استفاده نمی شود.

آیا چیز دیگری هست که باید بدانم؟

کمبود مادرزادی هاپتوگلوبین (به نام “آنهاپتوگلوبینمی” که با همولیز یا بیماری کبدی ارتباطی ندارد) نیز در جمعیت عمومی دیده می شود که حدود ۰٫۱٪ از قفقازی ها و ۴٪ از آمریکایی های آفریقایی تبار (تا ۳۰٪ در آفریقایی هایی با منشاء خاص غرب آفریقا) را مبتلا می کند. . ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما ممکن است آزمایش‌های اضافی (مانند آزمایش هموپکسین) را برای کمک به تعیین اینکه آیا هاپتوگلوبین پایین مادرزادی است یا مربوط به همولیز RBC است، درخواست کند.

سطح پایین هاپتوگلوبین برای نوزادان و نوزادان کمتر از ۶ ماه طبیعی است.

چه شرایط یا عوامل دیگری می تواند بر سطح هاپتوگلوبین تأثیر بگذارد؟

هاپتوگلوبین یک پروتئین “فاز حاد” در نظر گرفته می شود. این بدان معناست که در بسیاری از بیماری های التهابی مانند کولیت اولسراتیو، بیماری روماتیسمی حاد، حمله قلبی و عفونت شدید افزایش می یابد. اگر یکی از این شرایط را دارید، می تواند تفسیر نتایج هاپتوگلوبین را پیچیده کند. آزمایش هاپتوگلوبین معمولاً برای کمک به تشخیص یا نظارت بر این شرایط استفاده نمی شود.

سطوح هاپتوگلوبین ممکن است تحت تأثیر از دست دادن خون گسترده و شرایط مرتبط با اختلال عملکرد کلیه و همچنین بیماری کبد قرار گیرد.

داروهایی که می توانند سطح هاپتوگلوبین را افزایش دهند عبارتند از آندروژن ها و کورتیکواستروئیدها. داروهایی که می توانند غلظت هاپتوگلوبین را کاهش دهند عبارتند از ایزونیازید، کینیدین، استرپتومایسین و قرص های ضد بارداری.

اگر سطح هاپتوگلوبین من پایین باشد، چه زمانی به حالت عادی باز می گردد؟

بستگی به علت سطح پایین دارد. اگر به دلیل همولیز حاد باشد، مانند آنچه که ممکن است با واکنش انتقال خون دیده شود، پس از برطرف شدن واکنش به حالت عادی باز خواهد گشت. اگر به دلیل همولیز مزمن باشد، در صورتی که شرایط زمینه ای برطرف شود، سطح باید به حالت عادی بازگردد. اگر بیماری زمینه ای قابل حل نباشد یا اگر سطح کاهش هاپتوگلوبین به دلیل کاهش تولید به دلیل بیماری کبدی باشد، ممکن است سطح پایین تر از حد طبیعی باشد.

آیا می توانم آزمایش هاپتوگلوبین را در مطب پزشک خود انجام دهم؟

در بیشتر موارد، خیر. این آزمایش معمولاً یا در آزمایشگاه بیمارستان انجام می شود یا به آزمایشگاه مرجع ارسال می شود.

آیا آزمایش هاپتوگلوبین برای چیز دیگری استفاده می شود؟

آزمایش هاپتوگلوبین ممکن است در داخل آزمایشگاه نیز برای تمایز بین نمونه همولیز شده به دلیل تخریب گلبول های قرمز در داخل بدن از نمونه همولیز شده به دلیل تخریب گلبول های قرمز پس از خون گیری سفارش شود. با این حال، مطالعات کمی یافت شده است که از این استفاده حمایت می کند.