هدف از آزمایش هماتوکریت Hematocrit ارزیابی درصد خونی است که از گلبول های قرمز تشکیل شده است. این روش ویسکوزیته خون را در آزمایش خون نشان می دهد و به اندازه و تعداد گلبول های قرمز در نمونه خون بستگی دارد. هماتوکریت اغلب به عنوان بخشی از شمارش کامل خون ارزیابی می شود که شامل اندازه گیری گلبول های قرمز، گلبول های سفید، پلاکت ها و هموگلوبین نیز می شود.
CBC یک تست آزمایشگاهی متداول است و اغلب در معاینات معمول پزشکی تجویز می شود. یک آزمایش CBC که شامل هماتوکریت است ممکن است برای ارزیابی علت علائم خاص، نظارت بر بیمارانی که درمان‌های پزشکی دریافت می‌کنند، و ردیابی بیماران مبتلا به عوارض مزمن که بر خون تأثیر می‌گذارند نیز درخواست داده شود.
آزمایش هماتوکریت چه چیزی را اندازه گیری می کند؟
هماتوکریت نسبت خونی که از گلبول های قرمز تشکیل شده و بصورت درصد بیان می شود را اندازه گیری می کند و نوعی آزمایش کم خونی تلقی می شود.
گلبول های قرمز برای توزیع و انتقال اکسیژن به سلول های بدن حیاتی هستند. هنگامی که اکسیژن توسط سلول ها برای تولید انرژی مصرف می شود، گلبول های قرمز مواد زائد یعنی دی اکسید کربن را از سلول به ریه منتقل می کنند.
سطوح هماتوکریت می تواند با افزایش یا کاهش تعداد گلبول های قرمز و تغییر سایر اجزای خون تحت تأثیر قرار گیرد. از آنجایی که هماتوکریت درصد گلبول‌های قرمز خون را مشخص می‌کند، افزایش یا کاهش نسبی سایر اجزای خون مانند پلاسما یا گلبول‌های سفید می‌تواند منجر به نتایج غیرطبیعی هماتوکریت شود، حتی اگر تعداد گلبول‌های قرمز خون طبیعی باشد.
چه زمانی باید آزمایش هماتوکریت بدهم؟
آزمایش هماتوکریت به عنوان بخشی از آزمایش CBC یا در صورت وجود علائم اختلال RBC مانند کم خونی درخواست شود.
نشانه های آزمایش هماتوکریت عبارتند از:
- خستگی
- بد خلقی
- سردرد
- عدم تمرکز
- قاعدگی شدید
- تغذیه نامناسب
- وجود خون در مدفوع یا استفراغ
- سرطان و روند درمان سرطان
- اسهال یا استفراغ شدید
- لوسمی یا سایر عوارض مرتبط با مغز استخوان
- بیماریهای مزمن از جمله بیماری کلیوی
آزمایش هماتوکریت
نحوه انجام آزمایش
آزمایش هماتوکریت نیاز به نمونه خون دارد و معمولاً توسط پزشک تجویز می شود. فرایند خونگیری که رگ‌گیری نیز نامیده می‌شود، توسط تکنسین آزمایشگاه در یک محیط درمانی انجام می‌شود.
آیا می توانم در خانه آزمایش بدهم؟
آزمایش هماتوکریت معمولاً در خانه انجام نمی شود. انجام این آزمایش به ابزارهای تخصصی و پرسنل آزمایشگاهی آموزش دیده نیاز دارد.
هزینه آزمایش چقدر است؟
هزینه آزمایش هماتوکریت به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله آزمایش های دیگری که همزمان انجام می شود و اینکه آیا بیمار بیمه درمانی دارد یا بصورت آزاد پرداخت می کند. هزینه آزمایش هماتوکریت به دلیل روتین بودن این آزمایش، اغلب توسط بیمه ها پوشش داده می شود.
برای جزئیات خاص در مورد هزینه ها، پرداخت های مشترک و فرانشیزها به ارائه دهنده خدمات بهداشتی، مرکز پزشکی یا شرکت بیمه خود مراجعه کنید.
انجام آزمایش هماتوکریت
برای آزمایش هماتوکریت نمونه خون لازم است. برای جمع‌آوری نمونه خون، یک سرنگ در بازوی شما وارد می‌شود و یک ویال، که به عنوان vacutainer نیز شناخته می‌شود، در انتهای سوزن ارائه‌دهنده قرار می‌گیرد. سپس ویال با خونی پر می شود که برای آزمایش هماتوکریت شما استفاده می شود.
قبل از آزمایش
هیچ آمادگی خاصی قبل از آزمایش هماتوکریت لازم نیست، مگر اینکه توسط آزمایشگاه شما مشخص شده باشد.
در طول آزمایش
خونگیری یک روش معمول پزشکی است. خون اغلب از بالای دست یا ورید داخل آرنج گرفته می شود. برای انجام خونگیری:
یک دستمال ضد عفونی کننده برای تمیز کردن ناحیه قبل از خون گیری استفاده می شود.
نواری در اطراف بازوی شما قرار می گیرد تا فشار را در رگ شما افزایش داده و رگ را قابل مشاهده تر و در دسترس تر کند.
یک سرنگ در رگ شما قرار می گیرد و یک لوله آزمایش به سرنگ متصل شده و از خون پر می شود.
اگر علاوه بر آزمایش هماتوکریت، آزمایش‌های خون دیگری نیز انجام می‌دهید، ممکن است بیش از یک ویال خون گرفته شود.
بعد از آزمایش
هنگامی که خون گیری انجام شد، پرستار یا فلبوتومیست ممکن است از شما بخواهد که برای چند دقیقه یک پنبه استریل را روی محل خونگیری با فشار نگهدارید. همچنین ممکن است برای حفظ فشار روی پنبه، یک بانداژ قرار بگیرد.
پس از خونگیری، باید مراقب عوارض جانبی موقتی مانند سرگیجه یا سبکی سر باشید. خونگیر ممکن است از شما بخواهد که چند دقیقه بنشینید تا زمانی که بتواند تشخیص دهد که برای بلند شدن و راه رفتن یا رانندگی مکشلی نداشته باشید.
به غیر از سبکی سر و کبودی احتمالی در محل خونگیری، عوارض جانبی زیادی در خونگیری وجود ندارد.
نتایج آزمایش هماتوکریت
پس از اتمام آزمایش، نتایج آزمایش برای تفسیر به پزشک شما ارسال می شود. نتایج آزمایش هماتوکریت اغلب بخشی از نتایج یک شمارش کامل خون است که ممکن است در عرض چند دقیقه یا تا چند هفته در دسترس پزشک باشد.
تفسیر نتایج آزمایش هماتوکریت
اگرچه سطح هماتوکریت به صورت درصد اندازه‌گیری می‌شود، گزارش‌های آزمایشگاهی ممکن است شامل یک نماد درصد باشد یا نباشد. به عنوان مثال، یک نتیجه آزمایش ممکن است به سادگی ۴۵ به جای ۴۵٪ بگوید.
نتایج آزمایش هماتوکریت طبیعی به عوامل مختلفی از جمله سن، جنس، وضعیت بارداری و ارتفاعی که بیمار در آن زندگی می کند بستگی دارد. مقادیر قطع برای یک نتیجه آزمایش عادی، که محدوده مرجع آن نامیده می شود، ممکن است بسته به آزمایشگاه یا روش های مورد استفاده برای انجام آزمایش متفاوت باشد. به دلیل عوامل متعددی که بر هماتوکریت تأثیر می‌گذارند، مهم است که برای درک نتیجه آزمایش خود با پزشک صحبت کنید.
محدوده مرجع ذکر شده در زیر، محدوده مرجع رایج برای هماتوکریت را توصیف می کند:
| محدوده مرجع | جنسیت |
| ۴۲% تا ۵۰% | مرد |
| ۳۷% تا ۴۷% | زن |
سطح غیرطبیعی هماتوکریت می تواند نشان دهنده این باشد که خون شما در مقایسه با یک فرد معمولی از جمعیت مشابه، خیلی رقیق یا خیلی غلیظ است.
سطح پایین غیرطبیعی هماتوکریت نشان می دهد که سلول های شما ممکن است اکسیژن کافی دریافت نکنند، وضعیتی که به عنوان کم خونی شناخته می شود. هماتوکریت پایین غیرطبیعی ممکن است به دلایل مختلفی مرتبط باشد، از جمله:
- از دست دادن خون
- تغذیه نامناسب با مصرف کم آهن، ویتامین B6، ویتامین B12 یا فولات
- اختلالات مغز استخوان یا سرطان هایی مانند لوسمی، لنفوم، مولتیپل میلوما یا سایر سرطان هایی که به مغز استخوان گسترش می یابند.
- تخریب گلبول های قرمز
- آب بیش از حد در بدن
سطوح بالای هماتوکریت شرایطی را نشان می دهد که در آن یا تولید بیش از حد گلبول های قرمز خون یا غلظت غیر طبیعی گلبول های قرمز در بدن شما وجود دارد. چند مثال از علل هماتوکریت بالا عبارتند از:
- کم آبی بدن
- بیماری ریه
- بیماری قلبی مادرزادی
- نارسایی قلبی
- انواع خاصی از تومورهای کلیه
- سیگار کشیدن
- زندگی در ارتفاعات بالا
پلی سیتمی ثانویه، گروه نادری از اختلالات خونی ناشی از تغییرات ارثی در ژن‌های دخیل در تولید گلبول‌های قرمز است که باعث تولید بیش از حد گلبول‌های قرمز در بدن می‌شود.
پلی سیتمی ورا، یک بیماری خونی نادر که در آن بدن تعداد زیادی گلبول قرمز تولید می کند
آیا نتایج آزمایش دقیق است؟
آره. آزمایشات هماتوکریت دقیق هستند. هیچ نتیجه آزمایشی کامل نیست، اما اگر مشکوکی وجود داشته باشد که نتایج آزمایش دقیق نیستند، ارائه دهنده شما آزمایش دیگری را برای تأیید نتایج درخواست می کند. اگرچه نتایج دقیق هستند، پارامترهای آزمایشگاهی و محدوده مرجع ارائه دهنده و همچنین متغیرهای شخصی ممکن است در معرض تفاوت باشند.
آیا به آزمایشات بعدی نیاز دارم؟
نتایج غیرطبیعی آزمایش هماتوکریت ممکن است نیاز به آزمایش بعدی اضافی داشته باشد یا نباشد. هماتوکریت اغلب در کنار سایر اجزای یک CBC برای جستجوی علائم بیماری یا نظارت بر وضعیت سلامت ارزیابی می شود.
به عنوان مثال، پزشک ممکن است آزمایشات اضافی را برای بیمار با هماتوکریت پایین به منظور ارزیابی علت کم خونی تجویز کند. آزمایش کم خونی ممکن است شامل شمارش رتیکولوسیت، پانل کلیه، پانل کبد، آزمایش همولیز یا اسمیر خون باشد.
آزمایش پیگیری بر اساس علائم هر بیمار، سابقه پزشکی و نتایج سایر آزمایش‌ها انجام می‌شود. برای سؤالاتی در مورد آزمایش بعدی، بیمار باید با پزشک خود صحبت کند.
بدون دیدگاه