بیماری سلیاک یک اختلال خودایمنی است که با پاسخ ایمنی نامناسب به گلوتن، پروتئینی که در گندم یافت می‌شود، و پروتئین‌های غذایی مرتبط در چاودار و جو مشخص می‌شود. آزمایش آنتی بادی بیماری سلیاک Anti GH به تشخیص و نظارت بر بیماری و چند بیماری دیگر حساس به گلوتن کمک می کند. این آزمایش ها اتوآنتی بادی های خون را که بدن به عنوان بخشی از پاسخ ایمنی تولید می کند، شناسایی می کند.
این پاسخ ایمنی منجر به التهاب روده کوچک و آسیب و تخریب پرزهایی می شود که دیواره روده را پوشانده اند. پرزها برآمدگی ها، چین های بافتی کوچکی هستند که سطح روده را افزایش می دهند و اجازه می دهند مواد مغذی، ویتامین ها، مواد معدنی، مایعات و الکترولیت ها جذب بدن شوند. هنگامی که یک فرد مستعد در معرض گلوتن قرار می گیرد، بدن فرد اتوآنتی بادی هایی تولید می کند که علیه اجزای تشکیل دهنده پرزهای روده عمل می کند. هنگامی که پرزها آسیب می بینند یا از بین می روند، بدن بسیار کمتر قادر به جذب غذا است و شروع به ایجاد علائم و نشانه های مرتبط با سوء تغذیه و سوء جذب می کند.
بیوپسی بافت روده کوچک هنوز به عنوان استاندارد طلایی برای تأیید تشخیص بیماری سلیاک در نظر گرفته می شود، اما در دسترس بودن آزمایش های خون کمتر تهاجمی برای غربالگری بیماری سلیاک تعداد نمونه برداری های مورد نیاز را کاهش داده است.
آزمایش آنتی بادی بیماری سلیاک چگونه استفاده می شود؟
آزمایش های آنتی بادی بیماری سلیاک در درجه اول برای کمک به تشخیص و نظارت بر بیماری سلیاک در افراد دارای علائم و نشانه هایی از جمله کم خونی و درد شکم استفاده می شود.
گاهی اوقات آزمایش سلیاک ممکن است برای غربالگری بیماری سلیاک بدون علامت در کسانی که بستگان نزدیک مبتلا به این بیماری دارند استفاده شود زیرا حدود ۴ تا ۱۲ درصد از آنها به بیماری سلیاک مبتلا هستند یا خواهند شد. آزمایش ممکن است در افرادی که بیماری های خود ایمنی دیگر دارند نیز تجویز شود.
آزمایش خون آنتی بادی بیماری سلیاک
آزمایش خون بیماری سلیاک میزان آنتی بادی های خاص را در خون اندازه گیری می کند. رایج ترین آزمایش ها عبارتند از:
آنتی بادی ترانس گلوتامیناز بافتی (tTG)، کلاس IgA – آزمایش اولیه برای غربالگری بیماری سلیاک. این حساس ترین و اختصاصی ترین آزمایش خون برای بیماری سلیاک است و تنها آزمایشی است که توسط کالج آمریکایی گوارش و انجمن گوارش آمریکا برای تشخیص بیماری سلیاک در افراد بالای ۲ سال ترجیح داده می شود. اگر آزمایش مثبت باشد، می توان از آن برای نظارت بر وضعیت و کمک به ارزیابی اثربخشی درمان نیز استفاده کرد. (اگرچه “بافت” در نام این آزمایش است، اما در خون اندازه گیری می شود.)
ایمونوگلوبولین A (IgA) – این آزمایش معمولاً همراه با آزمایش tTG IgA (در زیر) برای تشخیص کمبود IgA تجویز می شود که در حدود ۲-۳٪ از افراد مبتلا به بیماری سلیاک رخ می دهد. اگر کمبود IgA دارید، آزمایش tTG IgA ممکن است منفی باشد حتی اگر بیماری سلیاک داشته باشید (نتایج آزمایش منفی کاذب). اگر آزمایش IgA نشان دهد که شما کمبود IgA دارید، ممکن است آزمایشی برای تشخیص کلاس IgG اتوآنتی بادی ها تجویز شود (به زیر مراجعه کنید).
tTG، IgG ممکن است به عنوان یک آزمایش جایگزین در افرادی که کمبود IgA دارند استفاده شود.
آنتی بادی های پپتید گلیادین
آنتی بادی های پپتید گلیادین دآمید شده (DGP) (ضد DGP)، IgA یا IgG – ممکن است در برخی افراد مشکوک به بیماری سلیاک که برای anti-tTG منفی هستند، استفاده شود، به ویژه کودکان کمتر از ۲ سال. آزمایش DGP IgG همراه با IgG anti-tTG توسط کالج آمریکایی گوارش برای افرادی که کمبود IgA یا IgA پایینی دارند توصیه می شود. اگر تست ضد DGP مثبت باشد، ممکن است برای نظارت بر بیماری سلیاک استفاده شود.
تست هایی که کمتر مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از:
آنتی بادی های ضد اندومیزیال (EMA) – آنتی بادی هایی که در واکنش به آسیب مداوم به پوشش روده ایجاد می شوند. مشخص شده است که tTg ماده ای است که در این آزمایش شناسایی شده است. تقریباً ۱۰۰٪ از افراد مبتلا به بیماری سلیاک فعال و ۷۰٪ از مبتلایان به درماتیت هرپتی فرمیس (یک بیماری حساس به گلوتن که باعث خارش، سوزش و راش های تاول بر روی پوست می شود) دارای کلاس IgA آنتی بادی های ضد EMA هستند. انجام و تفسیر صحیح تست دشوارتر از anti-tTg است، بنابراین کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.
تست آنتی بادی ضد رتیکولین (ARA) – به اندازه سایر اتوآنتی بادی ها خاص یا حساس نیست. در حدود ۶۰ درصد از افراد مبتلا به بیماری سلیاک و حدود ۲۵ درصد از افراد مبتلا به درماتیت هرپتی فرمیس یافت می شود. به ندرت سفارش داده می شود
برای تایید تشخیص بیماری سلیاک، بیوپسی روده کوچک برای تشخیص آسیب به پرزهای روده بررسی می شود. با این حال، با توجه به ماهیت تهاجمی و هزینه بیوپسی، آزمایش های آنتی بادی اغلب برای شناسایی افراد با احتمال بالای ابتلا به بیماری سلیاک استفاده می شود.
چه زمانی سفارش آزمایش آنتی بادی بیماری سلیاک داده می شود؟
آزمایشات بیماری سلیاک زمانی تجویز می شود که فردی دارای علائم و نشانه هایی باشد که نشان دهنده بیماری سلیاک، سوءتغذیه و/یا سوء جذب باشد. علائم اغلب غیراختصاصی و متغیر هستند و تشخیص بیماری را دشوار می کنند. علائم ممکن است برای مدتی خفیف باشند و بدون توجه باقی بمانند و سپس به تدریج بدتر شوند یا به صورت پراکنده رخ دهند. این بیماری می تواند قسمت های مختلف بدن را تحت تاثیر قرار دهد.
علائم و نشانه های گوارشی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد و اتساع شکم
- مدفوع خونی
- اسهال مزمن یا یبوست
- نفخ شکم
- مدفوع چرب و بدبو
- استفراغ
- سایر علائم و نشانه ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- کم خونی ناشی از فقر آهن که به مکمل های آهن پاسخ نمی دهد
- کبودی و/یا خونریزی آسان
- درد استخوان و مفاصل
- نقص در مینای دندان
- خستگی، ضعف
- زخمهای دهان
- کاهش وزن
- در بزرگسالان، ناباروری، پوکی استخوان
- در کودکان، آزمایشات بیماری سلیاک ممکن است زمانی که کودک نشان می دهد:
- علائم دستگاه گوارش
- توسعه با تاخیر
- قد کوتاه
- شکست در رشد
بسیاری از افراد مبتلا به بیماری سلیاک به درماتیت هرپتی فرمیس مبتلا هستند، بیماری که باعث ایجاد تاول های خارش دار روی پوست می شود. همچنین خطر ابتلا به لنفوم روده، نوعی سرطان، افزایش می یابد.
زمانی که فرد مبتلا به بیماری سلیاک برای مدتی از رژیم غذایی بدون گلوتن استفاده کرده باشد، ممکن است یک یا چند آزمایش آنتی بادی تجویز شود. این کار برای تأیید کاهش سطح آنتی بادی و تأیید اینکه رژیم غذایی در معکوس کردن آسیب پوشش روده مؤثر بوده است انجام می شود (این امر گاهی هنوز با بیوپسی دوم تأیید می شود).
افراد بدون علامت ممکن است در صورت داشتن یکی از بستگان نزدیک مانند والدین یا خواهر و برادر مبتلا به بیماری سلیاک مورد آزمایش قرار گیرند، اما آزمایش بیماری سلیاک در حال حاضر به عنوان غربالگری برای جمعیت عمومی توصیه نمی شود.
نتیجه این تست چه چیزی را نشان می دهد؟
|
تشخیص |
DGP, IGG |
DGP, IGA |
TTG, IGG |
TOTAL IGA |
TTG, IGA |
|
بیماری سلیاک احتمالی |
اجرا نشده است |
اجرا نشده است |
اجرا نشده است |
نرمال |
مثبت |
|
احتمال بروز علائم به دلیل بیماری سلیاک وجود ندارد |
منفی |
منفی |
منفی |
نرمال |
منفی |
|
بیماری سلیاک احتمالی (منفی کاذب antitTG، IgA و anti-DGP، IgA به دلیل کمبود کل IgA است) |
مثبت |
منفی |
مثبت |
کم |
منفی |
|
بیماری سلیاک احتمالی (ممکن است در کودکان کمتر از ۳ سال دیده شود) |
مثبت (یا اجرا نشده) |
مثبت |
منفی |
نرمال |
منفی |
تمام آزمایشات مثبت و نامشخص بیماری سلیاک معمولاً با بیوپسی روده دنبال می شود. بیوپسی برای تشخیص قطعی بیماری سلیاک استفاده می شود.
اگر بیماری سلیاک در شما تشخیص داده شده است و گلوتن را از رژیم غذایی خود حذف می کنید، سطح اتوآنتی بادی باید کاهش یابد. اگر آنها سقوط نکنند و علائم کاهش نیابد، ممکن است اشکال پنهانی از گلوتن در رژیم غذایی وجود داشته باشد که حذف نشده باشد (گلوتن اغلب در مکان‌های غیرمنتظره یافت می‌شود، از سس‌های سالاد گرفته تا شربت سرفه تا چسب مورد استفاده روی پاکت‌ها. ) یا ممکن است یکی از اشکال نادر بیماری سلیاک را داشته باشید که به تغییرات رژیم غذایی پاسخ نمی دهد.
اگر چند هفته تا چند ماه قبل از آزمایش گلوتن مصرف نکرده اید، ممکن است آزمایشات بیماری سلیاک منفی باشد. اگر پزشک شما هنوز به بیماری سلیاک مشکوک است، پزشک ممکن است یک چالش گلوتن را انجام دهد – آیا گلوتن را به مدت چند هفته یا چند ماه به رژیم غذایی خود بازگردانید تا ببینید آیا علائم شما برمی گردد یا خیر. در آن زمان، آزمایشات بیماری سلیاک ممکن است تکرار شود یا بیوپسی برای بررسی آسیب به پرزهای روده انجام شود.
آیا چیز دیگری هست که باید بدانم؟
اگرچه بیماری سلیاک نسبتاً شایع است (در ایالات متحده حدود ۱ نفر از هر ۱۰۰ تا ۱۵۰ نفر به این بیماری مبتلا می شوند)، اکثر افرادی که به این بیماری مبتلا هستند از آن آگاه نیستند. این تا حدودی به این دلیل است که علائم متغیر هستند – ممکن است خفیف یا غایب باشند، حتی زمانی که آسیب روده در بافت بیوپسی شده وجود داشته باشد. از آنجایی که این علائم ممکن است به دلیل شرایط مختلف دیگری نیز باشد، تشخیص بیماری سلیاک ممکن است گاهی برای سال‌ها نادیده گرفته شود یا به تعویق بیفتد.
علاوه بر آزمایش آنتی بادی، چه آزمایش های دیگری ممکن است تجویز شود؟
ممکن است آزمایش‌های اضافی برای کمک به تعیین شدت بیماری و میزان عوارضی که ممکن است فرد تجربه کند، مانند سوء تغذیه، سوء جذب و درگیری سایر اندام‌ها تجویز شود. مثالها عبارتند از:
آنتی–اف اکتین – ممکن است گاهی اوقات اگر بیماری سلیاک در فردی تشخیص داده شده باشد و پزشک بخواهد شدت آسیب روده را ارزیابی کند، تجویز می شود. یک نتیجه مثبت ممکن است نشان دهنده افزایش آسیب روده باشد.
CBC (شمارش کامل خون) برای بررسی کم خونی
CRP (پروتئین C-Reactive) برای ارزیابی التهاب
CMP (پانل متابولیک جامع) برای تعیین سطح الکترولیت، پروتئین و کلسیم و بررسی وضعیت کلیه و کبد
ویتامین D و B12 و فولات برای تشخیص کمبود ویتامین
آهن، ظرفیت اتصال آهن یا ترانسفرین و فریتین برای تشخیص کمبود آهن
چربی مدفوع، برای کمک به ارزیابی سوء جذب
از آنجایی که مبتلایان به بیماری سلیاک ممکن است شرایطی مانند عدم تحمل لاکتوز را نیز تجربه کنند، آزمایش سلیاک ممکن است همراه با سایر تست های عدم تحمل و آلرژی انجام شود.
گلوتن چیست و حاوی گلوتن چیست؟
گلوتن پروتئینی است که به طور طبیعی در غلات غلات به ویژه گندم وجود دارد و مسئول بافت الاستیک خمیر است. می توان آن را در بسیاری از غذاها یافت و به عنوان یک “چسب” عمل می کند که به غذاها کمک می کند شکل خود را حفظ کنند. نمونه هایی از این غذاها عبارتند از:
- نان و سایر محصولات پخته شده
- پاستا
- سوپ ها
- غلات
- سس ها
- سس سالاد
علاوه بر گندم، گلوتن ممکن است در بسیاری از غلات دیگر مانند:
- جو
- بلغور
- دوروم
- فرینا
- تریتیکاله
- مالت
- چاودار
- آرد سمولینا
تفاوت بین بیماری سلیاک و حساسیت به گندم و سایر غلات چیست؟
آلرژی ها شامل واکنش های حساسیت مفرط و تولید آنتی بادی های اختصاصی ایمونوگلوبولین E (IgE) علیه غلاتی مانند گندم و چاودار است. این آنتی بادی ها ممکن است علائمی مشابه علائم بیماری سلیاک ایجاد کنند، اما فقط برای مدت کوتاهی پس از خوردن غذایی که به آن حساسیت یا حساسیت دارید، این کار را انجام می دهند. این واکنش ممکن است خفیف یا شدید باشد، اما محدود است و مانند بیماری سلیاک باعث آسیب به پوشش روده نمی شود. اگر احساس می کنید که ممکن است آلرژی به گندم یا غلات دیگر داشته باشید، با پزشک خود در مورد آزمایش این آنتی بادی های IgE مخصوص آلرژن صحبت کنید.
آیا می توانید از بیماری سلیاک پیشی بگیرید یا حساسیت خود را نسبت به آن کاهش دهید؟
خیر، بیماری سلیاک از بین نمی رود. هنگامی که بیماری سلیاک در شما تشخیص داده شد، باید یک رژیم غذایی بدون گلوتن را برای مادام العمر دنبال کنید. اگر دوباره شروع به خوردن گلوتن کنید، به پوشش روده خود آسیب خواهید رساند. فقط ممکن است مدتی طول بکشد تا علائم عود کنند.
اگر بیماری سلیاک در من تشخیص داده شده اما هرگز علائمی نداشته ام، باید از یک رژیم غذایی بدون گلوتن پیروی کنم؟
اگر بیماری سلیاک بدون علامت دارید، توصیه می شود از یک رژیم غذایی بدون گلوتن پیروی کنید. شما همچنان پرزهای آسیب دیده در روده خود خواهید داشت و ممکن است مشکلات سوء جذب داشته باشید که باعث ایجاد شرایط خاموش مانند پوکی استخوان می شود. اگر در مورد صحت تشخیص خود شک دارید، ممکن است بخواهید با پزشک خود برای تأیید یافته ها کار کنید.
آیا می توانم جو را در رژیم غذایی خود داشته باشم؟
این تا حدودی بحث برانگیز است. برخی از متخصصان بر این باورند که افراد مبتلا به بیماری سلیاک باید از مصرف جو دو سر خودداری کنند، در حالی که برخی دیگر معتقدند که اکثر افراد می توانند مقادیر کم آن را تحمل کنند. آنها احساس می کنند که پروتئین های موجود در جو دوسر به میزان قابل توجهی در ابتلا به بیماری سلیاک کمک نمی کند. این موضوعی است که باید با پزشک و متخصص تغذیه صحبت کنید.
چگونه بدانم چه بخورم و از کجا می توانم کمک بگیرم؟
پزشک شما اطلاعاتی در مورد بیماری سلیاک برای شما خواهد داشت. همچنین می توانید از لینک های فهرست شده در انتهای این مقاله برای چندین سازمان که دارای منابع هستند، بازدید کنید.
آیا راه های دیگری برای آزمایش بیماری سلیاک وجود دارد؟
آزمایش‌های ژنتیکی که به دنبال نشانگرهایی می‌گردند که به شدت با بیماری سلیاک مرتبط هستند، اخیراً در دسترس قرار گرفته‌اند. این آزمایش ها به دنبال نشانگرهای آنتی ژن لکوسیت انسانی (HLA) DQ2 و DQ8 هستند. نتیجه مثبت بیماری سلیاک را تشخیص نمی دهد زیرا حدود ۳۰ درصد از جمعیت عمومی نیز حامل این نشانگرها هستند اما این بیماری را ندارند. با این حال، تقریباً همه افراد مبتلا به بیماری سلیاک برای DQ2 یا DQ8 مثبت هستند، بنابراین یک نتیجه منفی اساساً می‌تواند بیماری سلیاک را در افرادی که نتایج سایر آزمایش‌ها، از جمله بیوپسی، برایشان نامشخص است، رد کند. این آزمایش‌ها برای اعضای خانواده افراد مبتلا به این بیماری که در دسته‌بندی پرخطر قرار می‌گیرند و برای کسانی که نتایج آزمایش‌های تشخیصی دیگر را قطعی نمی‌کنند بسیار مفید است.
بدون دیدگاه