آزمایش CK-MB

کراتین کیناز-MB (CK-MB) شکلی از آنزیم است که عمدتاً در سلول های ماهیچه قلب یافت می شود. این آزمایش CK-MB را آزمایشگاه در خون اندازه گیری می کند.

CK-MB یکی از سه شکل (ایزوآنزیم) آنزیم کراتین کیناز (CK) است. این ایزوآنزیم ها عبارتند از:

CK-MM (در عضلات اسکلتی و قلب یافت می شود)

CK-MB (بیشتر در قلب یافت می شود، اما مقادیر کمی در عضلات اسکلتی یافت می شود)

CK-BB (بیشتر در مغز و عضلات صاف مانند روده ها و رحم یافت می شود)

CK از سلول های ماهیچه ای آزاد می شود و هر زمان که آسیب عضلانی وجود داشته باشد در خون قابل تشخیص است. مقدار کمی از CK که به طور معمول در خون است در درجه اول CK-MM است. CK-BB تقریباً هرگز وارد خون نمی‌شود و CK-MB معمولاً فقط در صورت آسیب دیدن قلب در مقادیر قابل توجهی وجود دارد. آزمایش CK سطح کل را اندازه گیری می کند اما بین سه ایزوآنزیم تمایز قائل نمی شود. هنگامی که مقدار CK در خون افزایش می یابد، می توان از آزمایش CK-MB برای تعیین اینکه آیا این به دلیل آسیب قلبی است یا بیشتر به آسیب عضله اسکلتی مربوط می شود استفاده کرد.

آزمایش CK-MB چگونه استفاده می شود؟

آزمایش کراتین کیناز-MB (CK-MB) ممکن است به عنوان یک آزمایش بعدی برای افزایش کراتین کیناز (CK) استفاده شود از آزمایشات قلبی میباشد تا مشخص شود که آیا این افزایش به دلیل آسیب قلبی است یا آسیب ماهیچه های اسکلتی. این آزمایش به احتمال زیاد در صورتی تجویز می شود که فردی درد قفسه سینه داشته باشد یا تشخیص فرد نامشخص باشد، مثلاً اگر فرد دارای علائم غیر اختصاصی مانند تنگی نفس، خستگی شدید، سرگیجه یا حالت تهوع باشد.

CK و CK-MB زمانی آزمایش‌های اولیه برای تشخیص و نظارت بر حملات قلبی بودند، اما اکنون تا حد زیادی با آزمایش تروپونین جایگزین شده‌اند، که بیشتر برای آسیب به قلب است.

گاهی اوقات، در صورت مشکوک شدن به حمله قلبی و در دسترس نبودن آزمایش تروپونین، ممکن است از آزمایش CK استفاده شود. در این مورد، هنگامی که CK بالا می‌رود، ممکن است از آزمایش CK-MB به عنوان یک آزمایش پیگیری برای تعیین اینکه آیا این افزایش به دلیل آسیب قلبی است یا آسیب ماهیچه‌های اسکلتی استفاده می‌شود.

آزمایش CK-MB چه زمانی انجام داده می شود؟

CK-MB معمولاً به همراه یا به دنبال افزایش CK تام تجویز می‌شود، زمانی که فردی درد قفسه سینه دارد و پزشک می‌خواهد تشخیص دهد که آیا درد ناشی از حمله قلبی است یا خیر. معمولاً برای این منظور زمانی که آزمایش تروپونین اختصاصی تری در دسترس نباشد سفارش داده می شود. همچنین ممکن است زمانی که فرد دارای CK بالا باشد، یک CK-MB برای تعیین اینکه آیا آسیب عضلانی شناسایی شده به قلب یا سایر ماهیچه‌ها است، تجویز می‌شود.

افزایش CK-MB معمولاً در افرادی که دچار حمله قلبی هستند حدود ۳ تا ۶ ساعت پس از شروع درد قفسه سینه قابل تشخیص است. سطح CK-MB در ۱۲-۲۴ ساعت به اوج خود می رسد و سپس در عرض ۴۸-۷۲ ساعت به حالت عادی باز می گردد. اگر حمله قلبی دوم یا آسیب مداوم وجود داشته باشد، سطح ممکن است دوباره افزایش یابد و یا برای مدت طولانی تری بالا بماند.

نتیجه این تست چه چیزی را نشان می دهد؟

CK-MB به طور معمول در خون غیرقابل تشخیص یا بسیار کم است.

درد قفسه سینه و افزایش سطح CK به همراه افزایش CK-MB نشان می دهد که احتمال دارد فردی اخیراً دچار حمله قلبی شده باشد. سطوحی که کاهش می‌یابند، سپس دوباره افزایش می‌یابند ممکن است نشان‌دهنده حمله قلبی دوم و/یا آسیب مداوم قلبی باشد.

اگر CK-MB بالا باشد و نسبت CK-MB به کل CK (شاخص نسبی) بیشتر از ۲٫۵-۳ باشد، احتمالاً قلب آسیب دیده است. CK بالا با شاخص نسبی زیر این مقدار نشان می دهد که عضلات اسکلتی آسیب دیده اند. (برای اطلاعات بیشتر، به سوالات متداول شماره ۳ مراجعه کنید.)

هر نوع آسیب عضله قلب می تواند باعث افزایش CK و CK-MB شود، از جمله آسیب فیزیکی ناشی از ضربه، جراحی، التهاب و کاهش اکسیژن (ایسکمی). ورزش شدید همچنین ممکن است هر دو CK و CK-MB را افزایش دهد، اما معمولاً با شاخص نسبی کمتر.

نارسایی کلیه می تواند باعث افزایش سطح CK-MB شود.

به ندرت، بیماری مزمن عضلانی، سطح پایین هورمون تیروئید (T3، T4) و سوء مصرف الکل می تواند CK-MB را افزایش دهد.

آیا چیز دیگری هست که باید بدانم؟

از آنجایی که CK-MB نیز به مقدار کم در ماهیچه های اسکلتی وجود دارد، آسیب قابل توجهی به عضلات اسکلتی نیز می تواند سطح CK-MB را افزایش دهد. اگر هر دو ماهیچه اسکلتی و قلب آسیب ببینند، وجود CK-MB در اثر حمله قلبی می تواند پنهان شود.

اگر درد قفسه سینه داشته باشم به این معنی است که دچار حمله قلبی شده ام؟

بسیاری از مشکلات دیگر می توانند باعث درد قفسه سینه شوند و همیشه نمی توان فقط از روی نوع درد قفسه سینه تشخیص داد که آیا دچار حمله قلبی شده اید یا خیر. بسیاری از افراد به دلیل فشار دادن ماهیچه های قفسه سینه دچار درد قفسه سینه می شوند و درد قفسه سینه می تواند با برخی مشکلات ریوی رخ دهد. درد قفسه سینه می تواند علامت هشدار دهنده سخت شدن شریان های قلب (بیماری عروق کرونر یا CAD) باشد. به درد قفسه سینه ای که در حین ورزش، کار سخت یا در زمان استرس ایجاد می شود، چند دقیقه طول می کشد و با استراحت از بین می رود، آنژین صدری نامیده می شود. اگر درد بیش از چند دقیقه طول بکشد، به خصوص اگر در هنگام استراحت رخ دهد، فورا به پزشک مراجعه کنید.

چه آزمایش های دیگری حمله قلبی را تشخیص می دهد؟

پزشکان ممکن است از بیش از یک آزمایش برای تعیین اینکه آیا فردی که درد قفسه سینه دارد دچار حمله قلبی شده است یا خیر استفاده کنند. تروپونین به طور کلی دقیق ترین آزمایش در نظر گرفته می شود. علاوه بر CK-MB، یک آزمایش CK و یک آزمایش میوگلوبین ممکن است انجام شود، اگرچه آنها کمتر اختصاصی هستند زیرا سایر شرایط نیز می توانند باعث افزایش در این دو آزمایش شوند.

شاخص CK چیست؟

افرادی که آسیب عضلانی اسکلتی دارند ممکن است سطح CK-MB افزایش یافته باشد. برای کمک به تمایز حمله قلبی از آسیب عضله اسکلتی، یک شاخص CK را می توان با استفاده از CK-MB و CK کل به صورت زیر محاسبه کرد: شاخص CK = (CK-MB، ng/mL) x100 / (فعالیت CK کل، IU/L). اگر CK-MB بالا باشد و شاخص CK بالاتر از ۲٫۵ تا ۳٫۰ باشد، احتمال آسیب قلبی وجود دارد.