هدف از آزمایش هماتوکریت ارزیابی درصد گلوبول های قرمز نسبت به حجم کل خون است. این روش ویسکوزیته خون را در آزمایش خون نشان می دهد و منعکس کندده گلبول های قرمز در نمونه خون می باشد. هماتوکریت اغلب به عنوان بخشی از شمارش کامل خون (CBC) ارزیابی می شود که شامل اندازه گیری گلبول های قرمز، گلبول های سفید، پلاکت ها و هموگلوبین نیز می شود. این آزمایش مکررا در بیمارانی که مبتلا به خون ریزی پیش رونده هستند یا به عنوان بخش روتین CBC انجام می گردد. این آزمایش بخشی از ارزیابی بیماران کم خون نیز می باشد.
آزمایش هماتوکریت چه چیزی را اندازه گیری می کند؟
هماتوکریت نسبت خونی که از گلبول های قرمز تشکیل شده و بصورت درصد بیان می شود را اندازه گیری می کند و نوعی آزمایش کم خونی تلقی می شود.
گلبول های قرمز برای توزیع و انتقال اکسیژن به سلول های بدن حیاتی هستند. هنگامی که اکسیژن توسط سلول ها برای تولید انرژی مصرف می شود، گلبول های قرمز مواد زائد یعنی دی اکسید کربن را از سلول به ریه منتقل می کنند.
سطوح هماتوکریت می تواند با افزایش یا کاهش تعداد گلبول های قرمز و تغییر سایر اجزای خون تحت تأثیر قرار گیرد. از آنجایی که هماتوکریت منعکس کننده درصد گلبول‌های قرمز خون است ، افزایش یا کاهش نسبی سایر اجزای خون مانند پلاسما یا گلبول‌های سفید می‌تواند منجر به نتایج غیرطبیعی هماتوکریت شود، حتی اگر تعداد گلبول‌های قرمز خون طبیعی باشد.
معمولا چه زمانی آزمایش هماتوکریت تجویزمی گردد؟
به دلایل مختلفی این تست تجویز می گردد؛ اما بیشتر اوقات این آزمایش برای تشخیص موارد زیر استفاده می‌شود:
- کم خونی
- تشخیص وجود غلظت خون
- کمبود آب بدن
- کمبودهای رژیم غذایی
- سرطان
آزمایش هماتوکریت
آزمایش هماتوکریت که به عنوان آزمایش حجم سلولی بسته (PCV) نیز شناخته می شود، نتایج آزمایش که سطوح پایین یا بالا هماتوکریت را نشان می‌دهد ممکن است نشانه‌ای از اختلالات خونی یا سایر شرایط پزشکی باشد.آزمایش هماتوکریت نیاز به نمونه خون دارد و معمولاً توسط پزشک تجویز می شود.
انجام آزمایش هماتوکریت
برای آزمایش هماتوکریت نمونه خون لازم است. برای جمع‌آوری نمونه خون، یک سرنگ در بازوی شما وارد می‌شود و یک ویال، که به عنوان vacutainer نیز شناخته می‌شود، در انتهای سوزن ارائه‌دهنده قرار می‌گیرد. سپس ویال با خونی پر می شود که برای آزمایش هماتوکریت شما استفاده می شود.
نمونه گیری آزمایش در محل به صورت رایگان
قبل از آزمایش
هیچ آمادگی خاصی قبل از آزمایش هماتوکریت لازم نیست، مگر اینکه توسط آزمایشگاه شما مشخص شده باشد.
در طول آزمایش
خونگیری یک روش معمول پزشکی است. خون اغلب از بالای دست یا ورید داخل آرنج گرفته می شود. برای انجام خونگیری:
یک دستمال ضد عفونی کننده برای تمیز کردن ناحیه قبل از خون گیری استفاده می شود. نواری در اطراف بازوی شما قرار می گیرد تا فشار را در رگ شما افزایش داده و رگ را قابل مشاهده تر و در دسترس تر کند. یک سرنگ در رگ شما قرار می گیرد و یک لوله آزمایش به سرنگ متصل شده و از خون پر می شود.اگر علاوه بر آزمایش هماتوکریت، آزمایش‌های خون دیگری نیز انجام می‌دهید، ممکن است بیش از یک ویال خون گرفته شود.
بعد از آزمایش
هنگامی که خون گیری انجام شد، پرستار یا تکنسین آزمایشگاه ممکن است از شما بخواهد که برای چند دقیقه یک پنبه استریل را روی محل خونگیری با فشار نگهدارید. پس از خونگیری، باید مراقب عوارض جانبی موقتی مانند سرگیجه یا سبکی سر باشید. خونگیر ممکن است از شما بخواهد که چند دقیقه بنشینید تا زمانی که بتواند تشخیص دهد که برای بلند شدن و راه رفتن یا رانندگی مکشلی نداشته باشید..
تفسیر نتایج آزمایش هماتوکریت
اگرچه سطح هماتوکریت به صورت درصد اندازه‌گیری می‌شود، گزارش‌های آزمایشگاهی ممکن است شامل یک نماد درصد باشد یا نباشد. به عنوان مثال، یک نتیجه آزمایش ممکن است به سادگی ۴۵ به جای ۴۵٪ بگوید.
نتایج آزمایش هماتوکریت طبیعی به عوامل مختلفی از جمله سن، جنس، وضعیت بارداری و ارتفاعی که بیمار در آن زندگی می کند بستگی دارد. مقادیر قطع برای یک نتیجه آزمایش عادی، که محدوده مرجع آن نامیده می شود، ممکن است بسته به آزمایشگاه یا روش های مورد استفاده برای انجام آزمایش متفاوت باشد.
محدوده مرجع ذکر شده در زیر، محدوده مرجع رایج برای هماتوکریت را توصیف می کند:
محدوده نرمال | جنسیت |
۴۲% تا ۵۰% | مرد |
۳۷% تا ۴۷% | زن |
سطح غیرطبیعی هماتوکریت می تواند نشان دهنده این باشد که خون شما در مقایسه با یک فرد معمولی از جمعیت مشابه، خیلی رقیق یا خیلی غلیظ است.
سطح پایین غیرطبیعی هماتوکریت نشان می دهد که سلول های شما ممکن است اکسیژن کافی دریافت نکنند، وضعیتی که به عنوان کم خونی شناخته می شود. هماتوکریت پایین غیرطبیعی ممکن است به دلایل مختلفی مرتبط باشد، از جمله:
- از دست دادن خون
- تغذیه نامناسب با مصرف کم آهن، ویتامین B6، ویتامین B12 یا فولات
- اختلالات مغز استخوان یا سرطان هایی مانند لوسمی، لنفوم، مولتیپل میلوما یا سایر سرطان هایی که به مغز استخوان گسترش می یابند.
- تخریب گلبول های قرمز
- آب بیش از حد در بدن
سطوح بالای هماتوکریت شرایطی را نشان می دهد که در آن یا تولید بیش از حد گلبول های قرمز خون یا غلظت غیر طبیعی گلبول های قرمز در بدن شما وجود دارد. چند مثال از علل هماتوکریت بالا عبارتند از:
- کم آبی بدن
- بیماری ریه
- بیماری قلبی مادرزادی
- نارسایی قلبی
- انواع خاصی از تومورهای کلیه
- سیگار کشیدن
- زندگی در ارتفاعات بالا
پلی سیتمی ثانویه، گروه نادری از اختلالات خونی ناشی از تغییرات ارثی در ژن‌های دخیل در تولید گلبول‌های قرمز است که باعث تولید بیش از حد گلبول‌های قرمز در بدن می‌شود.
پلی سیتمی ورا، یک بیماری خونی نادر که در آن بدن تعداد زیادی گلبول قرمز تولید می کند
آیا نتایج آزمایش دقیق است؟
آزمایشات هماتوکریت دقیق هستند. اما اگر مورد مشکوکی وجود داشته باشد پزشک شما آزمایش دیگری را برای تأیید نتایج درخواست می کند.
آیا به آزمایشات بعدی نیاز دارم؟
نتایج غیرطبیعی آزمایش هماتوکریت ممکن است نیاز به آزمایش بعدی اضافی داشته باشد. هماتوکریت اغلب در کنار سایر اجزای یک CBC برای جستجوی علائم بیماری یا نظارت بر وضعیت سلامت ارزیابی می شود.
به عنوان مثال، پزشک ممکن است آزمایشات اضافی را برای بیمار با هماتوکریت پایین به منظور ارزیابی علت کم خونی تجویز کند. آزمایش کم خونی ممکن است شامل شمارش رتیکولوسیت، پانل کلیه، پانل کبد، آزمایش همولیز یا اسمیر خون باشد.
آزمایش پیگیری بر اساس علائم هر بیمار، سابقه پزشکی و نتایج سایر آزمایش‌ها انجام می‌شود. برای سؤالاتی در مورد آزمایش بعدی، بیمار باید با پزشک خود صحبت کند.
بدون دیدگاه