کاربامازپین دارویی است که عمدتاً برای درمان برخی اختلالات تشنج (که صرع نیز نامیده می شود) استفاده می شود، اما همچنین برای تثبیت خلق و خوی افراد مبتلا به بیماری دوقطبی، کاهش ترک الکل و کمک به کاهش برخی از انواع دردهای عصبی تجویز می شود. ممکن است به تنهایی یا همراه با سایر داروهای ضد صرع تجویز شود. این آزمایش سطح کاربامازپین را در خون اندازه گیری می کند.
سطح کاربامازپین کنترل می شود زیرا دارو باید در محدوده درمانی محدودی نگهداری شود. اگر سطح خیلی پایین باشد، دارو ممکن است مؤثر نباشد و فرد ممکن است عود علائم (مانند تشنج، شیدایی یا درد) را تجربه کند. اگر سطح خیلی بالا باشد، ممکن است فرد عوارض جانبی سمی را تجربه کند. حفظ سطح درمانی این دارو به دلایل مختلف می تواند یک چالش باشد:
دوزهای خوراکی کاربامازپین با سرعت های بسیار متغیر در دستگاه گوارش جذب می شود.
از آنجایی که کاربامازپین توسط کبد متابولیزه می شود، هر چیزی که بر عملکرد کبد تأثیر بگذارد می تواند بر سطح خونی دارو تأثیر بگذارد.
پس از تجویز طولانی مدت، کاربامازپین متابولیسم خود را القا می کند.
بیشتر دارو به پروتئین پلاسما متصل می شود، اما این بخش آزاد دارو است که فعال است. شرایطی که بر اتصال پروتئین دارو تأثیر می گذارد ممکن است بر اثربخشی درمانی تأثیر بگذارد. این ممکن است زمانی رخ دهد که فردی آلبومین خون پایین، نارسایی کلیه، یا زمانی که بسیار جوان (نوزاد) یا مسن است، رخ دهد.
متابولیت کاربامازپین، کاربامازپین-۱۰،۱۱-اپوکسید، از نظر درمانی نیز فعال است و به اثر کلی دارو کمک می کند.
چندین دارو، اگر همراه با کاربامازپین مصرف شوند، ممکن است بر متابولیسم و سطح خون تأثیر بگذارند.
دوز کاربامازپین باید به دقت تنظیم شود تا به غلظت ثابت در خون برسد. مقدار واقعی داروی مورد نیاز برای رسیدن به این حالت ثابت از فردی به فرد دیگر متفاوت است و ممکن است در طول زمان تغییر کند.
کاربامازپین معمولاً در درازمدت کنترل می شود زیرا برای درمان بیماری های مزمن صرع، اختلال دوقطبی، نورالژی سه قلو و درد عصبی ناشی از دیابت تجویز می شود.
صرع بر توانایی مغز برای انتقال تکانه های الکتریکی و تنظیم فعالیت عصبی تأثیر می گذارد. در طی یک تشنج، فرد ممکن است تغییراتی در هوشیاری، تغییر در بینایی، بویایی و چشایی داشته باشد و ممکن است دچار تشنج شود. فراوانی تشنج ها از یک قسمت، تا تشنج های گاه به گاه تا تشنج های مکرر متفاوت است. کاربامازپین برای کمک به جلوگیری از انواع خاصی از تشنج های مکرر تجویز می شود.
اختلال دوقطبی یک وضعیت روانی است که با چرخه‌های افسردگی و شیدایی مشخص می‌شود که ممکن است روزها، هفته‌ها، ماه‌ها یا سال‌ها طول بکشد. در طول یک دوره افسردگی، افراد مبتلا ممکن است احساس غمگینی، ناامیدی، بی ارزشی و افکار خودکشی داشته باشند. در طول یک دوره شیدایی، افراد مبتلا ممکن است سرخوش، تحریک پذیر باشند، از قضاوت ضعیف استفاده کنند و در رفتارهای پرخطر شرکت کنند. کاربامازپین برای کمک به یکنواخت کردن خلق و خوی فرد مبتلا به اختلال دوقطبی، به ویژه مانیا، تجویز می شود.
نورالژی سه قلو، وضعیتی که با درد عصب صورت و اسپاسم عضلانی همراه است، و کرئوآتتوز حمله‌ای، یک اختلال حرکتی که باعث حرکات غیرارادی اندام‌ها، تنه و عضلات صورت می‌شود، نیز گاهی با کاربامازپین درمان می‌شوند. درد نوروپاتیک محیطی دیابتی نیز همینطور است که بر عملکرد، خلق و خو و الگوهای خواب تقریباً ۱۰ تا ۲۰ درصد افراد مبتلا به دیابت تأثیر می گذارد.
سوالات متداول
چگونه استفاده می شود؟
آزمایش کاربامازپین برای اندازه گیری و نظارت بر میزان کاربامازپین در خون برای تعیین اینکه آیا سطح دارو در محدوده درمانی است یا خیر استفاده می شود. کاربامازپین در درجه اول برای درمان برخی اختلالات تشنج (که صرع نیز نامیده می شود) استفاده می شود، اما همچنین برای تثبیت خلق و خوی افراد مبتلا به بیماری دوقطبی، کاهش ترک الکل و کمک به کاهش برخی از انواع دردهای عصبی تجویز می شود.
در ابتدا، آزمایش ممکن است برای تعیین دوز مناسب برای یک فرد مورد استفاده قرار گیرد. بسته به نتایج آزمایش خون، دوز دارو ممکن است بالا یا پایین تنظیم شود تا زمانی که سطح خون به محدوده درمانی برسد. سپس از آزمایشات بعدی برای اطمینان از اینکه سطح در محدوده درمانی باقی می ماند استفاده می شود. اگر وضعیت سلامتی فرد تغییر کند یا مثلاً شروع به مصرف داروهای دیگر کند، ممکن است از آزمایش برای تعیین اینکه آیا تنظیم دوز تجویز شده ضروری است یا خیر، استفاده شود.
یک پزشک ممکن است از آزمایش کاربامازپین برای کمک به ارزیابی فردی که عوارض جانبی یا واکنش های نامطلوب یا عود علائم را تجربه می کند استفاده کند.
یک آزمایش معمول کاربامازپین کل کاربامازپین را اندازه گیری می کند، هم بخش های متصل به پروتئین و هم بخش های آزاد دارو. گاهی اوقات آزمایشی برای اندازه گیری کاربامازپین آزاد یا متابولیت فعال بیولوژیکی، کاربامازپین-۱۰،۱۱-اپوکسید، همراه با آزمایش کاربامازپین کل برای ارزیابی سهم آنها در درمان فرد تجویز می شود.
چه زمانی انجام داده می شود؟
آزمایشات کاربامازپین در ابتدا به طور مکرر و سپس در فواصل زمانی منظم و در صورت لزوم برای اطمینان از حفظ غلظت درمانی خون تجویز می شود.
در صورت تغییر دوزهای دارو یا اگر فرد تحت درمان شروع به یا قطع داروهای اضافی برای قضاوت در مورد تأثیر آنها بر روی سطح کاربامازپین، در صورت وجود، آزمایش‌های کل کاربامازپین اضافی می‌شود. هنگامی که غلظت کاربامازپین در خون تثبیت شد، غلظت‌ها در فواصل منظم کنترل می‌شوند تا اطمینان حاصل شود که در محدوده درمانی باقی می‌مانند.
آزمایش کاربامازپین ممکن است زمانی تجویز شود که به نظر می رسد فرد به درمان پاسخ نمی دهد و علائمی مانند تشنج، درد عصبی یا نوسانات خلقی دوقطبی عود می کند. سطح خون ممکن است به اندازه کافی بالا نباشد، ممکن است فرد دارو را به طور منظم مصرف نکند، یا ممکن است دارو برای آن فرد بی اثر باشد.
آزمایشات کاربامازپین همچنین ممکن است زمانی که فرد سطح دردسرساز عوارض جانبی و/یا عوارضی را تجربه می‌کند، تجویز شود. عوارض جانبی که ممکن است در هر دوزی دیده شود اما مربوط به غلظت های بالاتر است عبارتند از:
- سرگیجه
- حرکت ناهماهنگ
- خواب آلودگی
- تاری یا دوبینی
- حرکت غیر ارادی کره چشم به جلو و عقب
سایر عوارض جانبی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- بثورات قرمز و خارش دار
- حالت تهوع
- اسهال
- یبوست
- سردرد
- گیجی
اگر کسی عوارض جانبی جدی داشته باشد، باید فوراً با یک پزشک تماس گرفت، از جمله:
- پوست رنگ پریده، ضربان قلب سریع، مشکل در تمرکز
- تب، لرز یا گلودرد
- زخم های دهان و گلو
- کبودی یا خونریزی آسان
- سوزن سوزن شدن شدید، بی حسی، درد، ضعف عضلانی
- گیجی، بی قراری، مشکلات بینایی یا توهم
- تنگی نفس
- تورم مچ پا یا پا
- کمتر از حد معمول ادرار می کند
- زرد شدن پوست یا چشم
- واکنش شدید پوستی
کاربامازپین همچنین گاهی اوقات می تواند باعث اختلال عملکرد کبد، کاهش سطح سدیم، کاهش گلبول های سفید یا افزایش ائوزینوفیل ها (نوعی گلبول سفید) شود. در برخی موارد، شدت عوارض جانبی ممکن است نیاز به استفاده از داروهای ضد تشنج، دوقطبی یا درد عصبی متفاوت داشته باشد.
هنگامی که یک پزشک مراقبت های بهداشتی بخواهد سهم داروی رایگان و/یا متابولیت آن را در درمان دارویی ارزیابی کند، ممکن است آزمایش کاربامازپین رایگان و/یا آزمایش کاربامازپین-۱۰،۱۱-اپوکسید نیز همراه با آزمایش کاربامازپین کل سفارش داده شود. پزشک ممکن است زمانی این کار را انجام دهد که نتیجه آزمایش کاربامازپین کامل در محدوده درمانی باشد اما فرد تحت درمان عوارض جانبی داشته باشد. گاهی اوقات نتایج به عنوان درصدی از کاربامازپین آزاد به کل ارزیابی می شود.
نتیجه این تست چه چیزی را نشان می دهد؟
محدوده درمانی کاربامازپین زمانی که به تنهایی مصرف شود حدود ۴ تا ۱۲ میکروگرم در میلی لیتر (میکروگرم در میلی لیتر) است. سطوح بالای ۱۵ میکروگرم در میلی لیتر سمی در نظر گرفته می شود. با این حال، محدوده از آزمایشگاهی به آزمایشگاه دیگر کمی متفاوت است و ممکن است در واحدهای دیگری مانند میلی گرم در لیتر (میلی گرم در لیتر) بیان شود. پزشکان و بیماران مراقبت های بهداشتی باید از محدوده ها و واحدهای درمانی ایجاد شده توسط آزمایشگاهی که آزمایش را انجام می دهد استفاده کنند.
در محدوده درمانی، اکثر افراد بدون عوارض جانبی بیش از حد به دارو پاسخ خواهند داد. با این حال، پاسخ در هر فرد متفاوت است. برخی از افراد تشنج، نوسانات خلقی یا درد عصبی را در انتهای محدوده درمانی تجربه خواهند کرد در حالی که برخی افراد عوارض جانبی بیش از حد را در انتهای بالایی تجربه خواهند کرد. تغییرات کاربامازپین آزاد و کاربامازپین-۱۰،۱۱- اپوکسید می تواند به این پاسخ کمک کند. افرادی که از این دارو استفاده می کنند باید از نزدیک با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود همکاری کنند تا دوزی را پیدا کنند که برای آنها بهترین است.
به طور کلی، اگر نتایج آزمایش کاربامازپین در محدوده درمانی باشد و فرد تحت درمان دچار تشنج، نوسانات خلقی یا درد عصبی مکرر نباشد و عوارض جانبی قابل توجهی نداشته باشد، دوز کاربامازپین کافی در نظر گرفته می شود.
آیا چیز دیگری هست که باید بدانم؟
افراد نباید بدون مشورت با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود، مصرف داروهای خود را افزایش، کاهش یا قطع کنند، زیرا می تواند خطر ابتلا به تشنج را افزایش دهد و ممکن است بر سایر داروهای مصرفی تأثیر بگذارد. تعیین دوز و تنظیم باید بر اساس مورد به مورد ارزیابی شود.
به همین ترتیب، مردم باید به ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی خود در مورد سایر داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه یا مکمل های گیاهی که مصرف می شوند، اطلاع دهند. فهرست بسیار طولانی از داروهای تجویزی ممکن است به طور خطرناکی با کاربامازپین تداخل داشته باشد. از جمله داروهایی که معمولاً تجویز می شوند، از جمله وارفارین، فلوکستین و سایر داروهای ضد افسردگی، ایزونیازید، تئوفیلین، اریترومایسین، اتوسوکسیماید و بنزودیازپین ها هستند. کاربامازپین همچنین می تواند بر داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن و مکمل های گیاهی مانند خار مریم تأثیر بگذارد یا تحت تأثیر قرار گیرد. بدون مشورت با پزشک خود مصرف داروی جدید را شروع نکنید.
متابولیسم کاربامازپین را می توان با داروهایی مانند فنوباربیتال، پریمیدون و فنی توئین افزایش داد و غلظت کاربامازپین را در خون کاهش داد. برخی از این داروها ممکن است نیاز به نظارت با سایر آزمایشات خونی داشته باشند زیرا ممکن است غلظت پلاسمایی آنها کاهش یابد.
آب گریپ فروت می تواند سطح کاربامازپین را در خون افزایش دهد.
برخی از افرادی که کاربامازپین مصرف می کنند ممکن است به نور خورشید حساس تر شوند و ممکن است نیاز به اجتناب از نور خورشید داشته باشند. نور خورشید ممکن است باعث بثورات پوستی، خارش، قرمزی یا سایر تغییر رنگ پوست یا آفتاب سوختگی شدید شود.
استفاده از کاربامازپین با کم خونی آپلاستیک، آسیب به مغز استخوان و سلول های بنیادی خون، و با آگرانولوسیتوز، تعداد نسبتاً کمتر گلبول های سفید همراه است.
کاربامازپین می تواند خطر برخی از نقص های مادرزادی و مرگ جنین را افزایش دهد و می تواند اثربخشی داروهای ضد بارداری خوراکی را کاهش دهد. زنان در سنین باروری باید در این مورد با پزشک خود صحبت کنند.
چه مدت باید کاربامازپین مصرف کنم؟
افرادی که صرع، اختلال دوقطبی یا درد مزمن عصبی دارند، معمولاً در طول زندگی خود کاربامازپین یا سایر داروها را مصرف می کنند. اگر کاربامازپین اثر خود را از دست داد یا عوارض جانبی ایجاد کرد، ممکن است نیاز باشد که دارو(های مختلف) به فرد داده شود. اگر فردی تشنج هایی داشته باشد که ناشی از یک بیماری موقت است، ممکن است فرد فقط برای مدت کوتاهی به دارو نیاز داشته باشد.
آیا پزشک من به طور مکرر کاربامازپین رایگان یا کاربامازپین-۱۰،۱۱-اپوکسید را تجویز می کند؟
به طور کلی، نه. این آزمایش‌های اضافی ممکن است یک یا دو بار برای کمک به ارزیابی نحوه متابولیسم بدن و استفاده از کاربامازپین تجویز شوند، اما معمولاً برای نظارت معمول استفاده نمی‌شوند.
من شنیدم آزمایش دیگری وجود دارد که افراد خاص باید قبل از مصرف کاربامازپین انجام دهند. چیست؟
بر اساس هشدار سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) در سال ۲۰۰۷ و برچسب گذاری بالینی کاربامازپین، افراد آسیایی تبار باید قبل از شروع درمان با کاربامازپین آزمایش ژنتیکی انجام دهند. آزمایش ژنتیکی وجود آلل HLA-B*1502 را تشخیص می دهد. افراد مبتلا به آلل HLA-B*1502 که شروع به مصرف کاربامازپین می‌کنند، به طور قابل توجهی در معرض خطر ابتلا به واکنش‌های پوستی نادر اما خطرناک یا حتی کشنده (سندرم استیونز-جانسون یا نکرولیز اپیدرمی سمی) هستند. آلل HLA-B*1502 تقریباً منحصراً در افرادی با اجداد آسیایی دیده می شود. کسانی که آزمایش آنها مثبت است باید از درمان با کاربامازپین، فنی توئین یا فسفوفنی توئین اجتناب کنند.
بدون دیدگاه