آزمایش طب کار

به مجموعه ای از آزمایشات معروف گفته می‌شود که افراد هنگام جستجوی کار در یک شرکت ملزم به انجام آن هستند آزمایش طب کار می‌گویند. انجام این آزمون ها به همراه تکمیل فرم های لازم طبق ماده 90 قانون تامین اجتماعی الزامی است. این آزمایش ها نه تنها در طول فرآیند استخدام انجام می شود، بلکه به صورت دوره ای نیز در داخل شرکت ها انجام می شود. بروز بیماری ها یا مشکلات مربوط به کار یا محیط کار می تواند منجر به رنج قابل توجه و کاهش بهره وری شود. با توجه به این موضوع، کارفرمایان مسئولیت قانونی و نظارتی حفظ سلامت و رفاه کارکنان خود را بر عهده دارند. برای کمک به پیشگیری از چنین مواردی، طب کار آزمایشات منظمی را انجام می دهد که به دلیل اهمیت حیاتی آنها هرگز نباید نادیده گرفته شوند.

طب کار بر تجزیه و تحلیل همبستگی بین سلامت کارکنان، ظرفیت کاری و شرایط موجود در محیط های کاری تمرکز دارد. این رشته جنبه های مختلفی مانند شناسایی، ارزیابی، پیشگیری، کنترل و درمان بیماری را در بر می‌گیرد که همگی به طور مستقیم یا غیرمستقیم با محیط شغلی مرتبط هستند.

آزمایش خون طب کار شامل چیست؟

در آزمایشات استخدامی اولیه و معاینات دوره ای، آزمایش خون جامع انجام می شود. آزمایش خون طب کار دارای شاخص های خاصی متناسب با حرفه فرد است و همراه با شاخص های معمول، تست های خاص مختلفی انجام می شود که شامل آزمایش شمارش کامل خون (آزمایش CBC) باشد که کمیت و کیفیت اجزای خون مانند گلبول‌های سفید و قرمز، پلاکت‌ها و هموگلوبین را تجزیه و تحلیل می‌کند.

آزمایشات خون طب کار شامل موارد زیر می‌شود:

CBC (شمارش سلول‌های خونی)

Cholestrol (کلسترول)

BUN (نیتروژن اوره خون)

SGOT & SGPT (آنزیم‌های کبدی)

FBS (قند خون ناشتا)

Cr (کراتینین)

TG (تری گلیسیرید)

علاوه بر این،هر شرکت و مجموعه با توجه به شرایط خود و نیاز پرسنل خود با مشورت پزشک سازمان آزمایشات طب و کار خود را انجام خواهد داد.

آزمایش چربی خون برای اندازه گیری سطح کلسترول و تری گلیسیرید انجام می شود. سطح آنزیم های کبدی از طریق آزمایش عملکرد کبدی ارزیابی می شود. نظارت بر سطح قند خون نیز یک جنبه مهم است و از طریق آزمایش قند خون تعیین می شود. این آزمایش خون جامع به ارزیابی سلامت کلی فرد و تشخیص هر گونه ناهنجاری بالقوه یا خطرات سلامت شغلی کمک می کند. ضمن اینکه آزمایش اعتیاد عمدتاً با استفاده از نمونه ادرار به جای خون انجام می شود.

معاینات قبل از استخدام شامل چه مواردی می شود؟

در طول معاینات قبل از استخدام که همان آزمایش طب کار است، پزشک متخصص شایستگی و قابلیت های هر فرد را برای شغل پیشنهادی ارزیابی می کند تا بر اساس آن تعیین تکلیف کند. از سوی دیگر، معاینات دوره ای، وضعیت سلامت فرد را نسبت به دوره قبل ارزیابی می کند و در صورت بروز مجدد بیماری یا مسائل بهداشتی قبلی، راه حل های مناسب ارائه می دهد.

معاینات سلامت روان، که ممکن است شامل ارزیابی ها و ارزیابی های روانشناختی مختلف باشد.

آزمایشات ECG (الکتروکاردیوگرام)، که فعالیت الکتریکی قلب را ارزیابی می کند.

تست های شنوایی با استفاده از شنوایی سنج، که حساسیت شنوایی را اندازه گیری می کند، انجام می شود.

معاینات جامع اندام، آزمایش خون و آزمایش ادرار که طیف وسیعی از شاخص های سلامت از جمله آزمایش اعتیاد را پوشش می دهد.

معاینات بینایی سنجی، با تمرکز بر ارزیابی بینایی و سلامت چشم.

ارزیابی سلامت تنفسی، به ویژه تست های اسپیرومتری که عملکرد ریه را ارزیابی می کند.

اندازه گیری فشار خون برای سنجش سلامت قلب و عروق.

ازمایش ادرار در طب کار برای چیست؟

آزمایش اعتیاد بخشی از تست های آزمایش طب کار قبل از استخدام است. مواد رایجی که در آزمایش‌های اعتیاد بررسی می‌شوند شامل ترکیبات مربوط به ماری جوانا، مواد افیونی (مانند تریاک، هروئین و کراک)، آمفتامین‌ها (از جمله مت آمفتامین)، کوکائین و استروئیدها هستند. کارفرمایان همچنین ممکن است درخواست درج مواد اضافی مانند والیوم، متادون یا مواد آنابولیک مصنوعی را نیز داشته باشند.

آزمایش ادرار یک روش پرکاربرد برای آزمایش اعتیاد به مواد مخدر در طب کار است. این آزمایش برای ارزیابی وضعیت اعتیاد متقاضیان شغل انجام می‌شود، زیرا اعتیاد یک بیماری روانی در نظر گرفته می شود که به طور بالقوه می تواند بر عملکرد شغلی تأثیر بگذارد. علاوه بر این، آزمایش های ادرار  به تشخیص بیماری های کلیوی، کبدی و مرتبط با دیابت نیز کمک می‌کند.

نتایج آزمایشات اعتیاد اطلاعات محرمانه تلقی می شود. دسترسی به این اطلاعات هم در شرکت های خصوصی و هم در سازمان های دولتی محدود شده است. معمولاً فقط بخش منابع انسانی و مدیریت شرکت در شرکت‌های خصوصی یا بخش اداری و استخدامی در سازمان‌های دولتی از نتایج آزمون اطلاع دارند.

مزایای آزمایش طب کار

مطمئناً شناسایی فردی که هم در سلامت کامل و هم عاری از هرگونه بیماری باشد، می تواند کاری چالش برانگیز و پرهزینه باشد. با انجام آزمایش طب کار و معاینات دوره ای برای ارزیابی توانایی کاری افراد می‌توان به بهترزین بهره‌وری رسید.

مواردی مانند  شناسایی بیماری هایی که ممکن است در آینده شبیه بیماری های شغلی باشند، شناسایی بیماری هایی که ممکن است در اثر عوامل مرتبط با کار بدتر شوند.، ارزیابی بیماری ها و شرایطی که فرد را در برابر بیماری های شغلی آسیب پذیرتر می کند، شناسایی بیماری هایی که به طور بالقوه می توانند به همکاران و مشتریان سرایت کنند، شناسایی بیماری هایی که به طور مکرر منجر به غیبت از کار می شود همگی از مواردی هستند که به کارفرمایان برای انجامبهتر کارها کمک خواهند کرد.

مدت زمان آماده شدن جواب آزمایش طب کار

به طور معمول، نتایج آزمایش طب کار معمولاً تا پایان روز کاری یا حداکثر ظرف یک روز پس از انجام آزمایش‌ها در اختیار مدیران قرار خواهد گرفت. این ارزیابی ها معمولاً برای مدت زمان استخدام شما در شرکت مورد نظر معتبر خواهند بود. پس از معاینات و بررسی نتایج آزمایش، با در نظر گرفتن شرایط محیط کار، در نهایت پزشک تشخیص می دهد که آیا متقاضی برای شغل مورد نظر مناسب است یا خیر. هرگونه نتیجه معاینه اضافی توسط پزشک متخصص باید در پرونده پزشکی ثبت شود.

بیماریهای شغلی به چه بیماریهایی می‌گویند؟

بیماریهایی که به علت مواجهه با عوامل فیزیکی، شیمیایی، ارگونومیک و بیولوژیکی در محیط کار بوجود می آیند را بیماری های شغلی می گویند. مطابق ماده ۷ قانون تامین اجتماعی، بیماری، وضع غیر عادی جسمی یا روحی است که انجام خدمات درمانی را ایجاب می‌کند، موجب عدم توانایی موقت اشتغال به کار می‌شود یا اینکه موجب هر دو در آن واحد می‌گردد. بعبارت دیگر بیماریهای ناشی از کار بعلت اشتغال به یک کار و تحت شرایط موجود در آن بوجود می‌آیند. بدین منظور معاینات شغلی جهت تشخیص و تفکیک این بیماریها از سایر بیماریها انجام می‌شود.

اصطلاحات رایج برای تفسیر آزمایش طب کار

اکنون که مفهوم آزمایش طب کار را متوجه شده اید، باید بدانید زمانی که این آزمایش را انجام می دهید، اصطلاحاتی در برگه جواب آزمایش مشاهده می کنید که در ادامه مفهوم آن ها را توضیح داده ایم. چنین مواردی جز تفسیر این نوع آزمایش می شوند.

CBC :  این واژه اشاره به شمارش و اندازه گیری تمام مقدارهای قابل اندازه گیری و محاسبه خون دارد که شامل mcv,mch,plt,hgb,hct,rbc,wbc,mchc,mpv,rdv  می شود. هر یک از این موارد در ادامه تفسیر شده اند.

WBC: این واژه اشاره به تعداد و شمارش یاخته های سفید خون دارد که شامل نوتروفیل، منوسیت، لنفوسیت، بازوفیل، ائوزینوفیل می شود.

RBC :این واژه اشاره به تعداد یاخته های قرمز خون دارد.

HGB :این واژه اشاره به میزان رنگدانه در خون انسان دارد که مقدار آن در خون نشان دهنده کم خونی یا پرخونی و یا طبیعی بودن خون انسان است.

MCH :این واژه اشاره به  میزان متوسط  هموگلوبین در هر سلول دارد که بر اساس واحد پیکوگرم بیان می شود.

MCHC : در تفسیر آزمایش طب کار این واژه اشاره به میزان غلظت متوسط هموگلوبین در یاخته های قرمز دارد. این اندکس یاخته های قرمز با مقدار هموگلوبین مرتبط اند و اصطلاحاً به یاخته های قرمز راهایپرکرومو یا هیپوکروم گفته می شود.

RDW : این واژه هم اشاره به میزان یکسان بودن و یا عدم یکسانی اندازه یاخته های قرمز خون دارد. هرچه مقدار این واحد کمتر باشد بهتر است و به معنی یک دست بودن یاخته های قرمز از نظر اندازه است اما بر عکس هر چقدر مقدار این واحد بیشتر باشد به معنای عدم یکسان بودن یاخته های قرمز است و می ‌تواند سبب ایجاد بیماری های مختلف در بدن شود.

LYM: این مورد به دلیل بررسی تعداد گلبول های سفید بسیار مهم است. کاهش یا افزایش گلبول های سفید معمولاً با بیماری های ویروسی همراه است.

NEU :  این مورد از دیگر گلبول های سفید مهم خون است و کاهش و افزایش در تعداد آن باعث بیماری هایی می شود که این بیماری ها اکثراً عفونی و باکتریایی هستند.

BUN: اندازه گیری این پارامتر برای محاسبه عملکرد کلیه بسیار تاثیر مثبتی دارد. اوره یک ماده فرعی است که از متابولیسم پروتئین ها در کبد تولید می شود. در واقع مواد زائد به علت مصرف پروتئین ها، به حالت اوره از کلیه ها خارج می شوند و می توانند گزینه مناسبی برای بررسی وضعیت کلیه باشند. در تفسیر آزمایش طب کار این مورد جهت بررسی سلامت کلیه‌ها بسیار ارزشمند است.

CR: این جسم آلی در بدن از موادی به نام کراتین فسفات به وجود می آید که در عضلات تولید می شود. مقدار این مواد در بدن افراد، گوناگون است و به توده عضلانی هر فرد بستگی دارد. به عنوان مثال در نوزادان این ماده کمتر و در مردان بالغ این ماده بیشتر است. بیشتر از این تست به عنوان کمک، تست BUR  جهت بررسی کلیه استفاده می شود.

AST: این مورد یک آنزیم است که در بافت های مختلف بدن وجود دارد. بالا بودن این آنزیم در موارد غیر طبیعی نشان دهنده بیماری در بدن فرد است.

ALT: این مورد هم مانند مورد بالا یک آنزیم محسوب می شود و این آنزیم در بافت هایی یافت می شود که آنزیم AST  وجود دارد. همانند مورد بالا، بالا بودن این آنزیم باعث به وجود آمدن بیماری هایی در بدن فرد می شود.

دلایل رد شدن در طب کار چیست؟  

رد شدن در آزمایش طب کار می تواند به دلایل گوناگونی از جمله عدم انطباق با پارامترهای سلامت کار، وجود بیماری های شغلی یا غیر شغلی، عدم رعایت شرایط مورد نیاز برای انجام آزمایش، تعارض با شرایط پزشکی و … باشد. همچنین، در بعضی مواقع، عدم رعایت مواردی مانند رعایت رژیم غذایی و استفاده از داروهای ممنوعه نیز می تواند به رد شدن در آزمایش طب کار منجر شود.

در هر صورت، برای جلوگیری از رد شدن در آزمایش، بهتر است پیش از انجام آن، با پزشک خود در مورد شرایط و نکات قبل از آزمایش مشورت کنید.

مراکز طب کار کدامند

مراکز آزمایش طب‌‌کار‌ عموماً در بیمارستان ها، مراکز بهداشتی، مراکز تحقیقاتی و آزمایشگاه های طبی فعالیت می کنند. همچنین، شرکت ها و سازمان های دولتی و خصوصی نیز ممکن است مراکز طب کار مستقل خود را داشته باشند.

این مراکز معمولاً به منظور بررسی و ارزیابی سلامت کارکنان، تشخیص و پیشگیری از بیماری های شغلی و ارائه خدمات درمانی به کارکنان ایجاد شده اند. برای پیدا کردن مراکز طب کار در شهر و منطقه خود، می توانید از طریق اینترنت، دفاتر بهداشت و درمان و یا پزشک خود اطلاعات لازم را کسب کنید.

هزینه آزمایش طب‌کار ۱۴۰۲

هزینه آزمایش طب کار ۱۴۰۲ ممکن است در مراکز مختلف متفاوت باشد و بستگی به نوع آزمایش‌، منطقه و شهری که در آن انجام می شود و مرکزی که انجام می دهد، دارد. همچنین، برای انجام آزمایش ممکن است هزینه های دیگری نیز مانند هزینه مشاوره پزشکی، هزینه جمع آوری نمونه و… برای کارکنان الزامی باشد. در کل، هزینه آزمایش طب‌کار ۱۴۰۲ معمولاً در حدود چند صد هزار تومان تا چند میلیون تومان به دلیل نوع و تعداد آزمایش های مورد نیاز، متغیر است.