بررسی آزمایشات مربوط به نارسائی کلیه

کلیه از بخش های مهم و اساسی در بدن بوده که در دو طرف ستون فقرات و به موازات اصلی مهره ۱ تا ۳ کمر قرار گرفته است. البته کلیه وظایف متعددی را در بدن انسان برعهده دارد. کلیه‌ ها مهم‌ ترین وظیفه خود را با تصفیه خون و برداشت به واسطه فیلتر کردن، بسته به نیازهای بدن انجام می‌ دهند و با دفع مواد ناخالص در بدن توسط ادرار، بدن را تمیز کرده و در نهایت مواد مورد نیاز را دوباره به خون باز می‌ گردانند. از این رو هر گونه اختلال در عملکرد کلیه عوارض جبران ناپذیری را برای بدن انسان به همراه خواهد داشت. و از آن جایی که بیماری های کلیوی از دسته بیماری‌ های خاموش شناخته شده است، بنابراین در صورت عدم درمان  ممکن است منجر به ناتوانی طولانی ‌مدت یا حتی مرگ در بیمار شود. از این رو در این متن به منظور ارتقا سطح آگاهی افراد در راستایی بررسی عملکرد صحیح کلیه ها، به بررسی آزمایشات مربوط به کلیه خواهیم پرداخت.

تست BUN

در واقع این تست که با نام های دیگری مانند ، نیتروژن اوره خون یا  Blood Urea Nitrogen شناخته شده است، از آزمایشات اساسی کلیه بوده که در آن سلامت کلیه ها و کبد، تشخیص بیماری کلیوی و بررسی اثر بخشی دیالیز و سایر درمان های بیماری کلیوی مورد بررسی قرار می گیرد. در این آزمایش میزان نیتروژن موجود در خون را اندازه گیری می نمایند. زیرا نیتروژن خون از ماده زائد اوره به حساب می آید که با متابولیسم پروتئین پس از خوردن غذا، از نیتروژن تبدیل شده و در کبد تولید می ‌شود. برای انجام این آزمایش نیاز به گرفتن خون بیمار خواهیم داشت. البته لازم به ذکر است که این محدوده طبیعی ممکن است با توجه به سن افراد متفاوت باشد. به گونه ای که نتایج این تست با افزایش سن افزایش یافته و در نوزادان کمتر از افراد دیگر می باشد. اما در مجموع  بالا بودن میزان نیتروژن اوره BUN خون به این معنی است که کلیه های شما به خوبی کار نمی ‌کنند. در ضمن برای انجام این تست، نیازی به ناشتا بودن فرد بیمار نیست.

آزمایش کراتینین (Cr)

آزمایش کراتینین خون از دیگر آزمایشات مربوط به کلیه بوده که در آن میزان ماده کراتینین موجود در خون   مورد بررسی قرار می گیرد. البته مقدار عددی این آزمایش با افزایش سن تغییر کرده و در خانم های باردار کمی افزایش می یابد. در حقیقت کراتینین ماده زائدی است که در ازای تجزیه کراتین عضله تشکیل گردیده و توسط کلیه ‌ها  از بدن دفع می شود. به همین دلیل پزشکان برای بررسی عملکرد کلیه، سطح کراتینین موجود در خون را اندازه گیری می ‌کنند. از این رو مقادیر بالای کراتینین نشان دهنده این است که کلیه شما آسیب دیده و به درستی کار نمی‌کند. البته باید به این نکته توجه داشت که برای آزمایش کراتینین خون نیازی به ناشتا بودن نخواهیم داشت، اما بهتر است شب قبل از آزمایش، گوشت قرمز مصرف نشود.

Cystatin C

تست Cystatin C از دیگر آزمایشات کلیه بوده که کمک به تشخیص زود هنگام نارسائی کلیه می نماید. از این رو جایگزین مناسبی برای آزمایش Creatinine Serum می باشد. زیرا با آزمایش Creatinine Serum نمی توان عملکرد کلیه ها را به درستی بررسی کرد و حتی زمانی که ۵۰ درصد کارکرد کلیه از بین می رود، هم چنان مقادیر به صورت نرمال نشان داده می شود. در حالی که این خطای بزرگ در آزمایش Cystatin C دیده نمی شود. در واقع سيستاتين C از پروتئین های ممانعت کننده بوده که در تمام سلول های هسته دار بدن تولید می شود. البته این ماده  از ۴ ماهگی تا ۷۰ سالگی در بدن با یک میزان ثابت تولید گردیده و و متناسب با GFR می باشد. در ضمن مقدار تولید آن تحت شرایط خاص نظیر جنس، جرم عضله و نژاد قرار نگرفته و مقادیر نرمال آن در مردان و زنان تقریبا یکسان بوده و در سرم یا پلاسمای هپارینه ۰/۶– ۹/۱ mg/L می باشد. مقدار توليد آن بر خلاف كرآتينين سرم تحت تاثير جرم عضله، نژاد و جنس نبوده و ساير محدوديت هاي كراتينين را نيز دارا نمی باشد. البته مقادیر نرمال آن در مردان و زنان تقریبا یکسان است. اين پروتئین به واسطه توبول پروكسيمال بازجذب می شود و در نبود نارسايي توبولي پروكسيمال، به هيچ وجه در ادرار ترشح نمي شود، از این رو وجود آن در ادرار، نشان دهنده آسيب توبولي پروكسيمال خواهد بود. البته لازم به ذکر است که مقدار Cystatin-C   با میزان (GFR)  رابطه عکس دارد. به طوری که سطح بالایی از سیستاتین C نشان دهنده کاهش GFR می باشد.

آزمایش خون  GFR  

اندازه گیری  GFR، از طریق آزمایش خون می باشد تا در این راستا میزان کراتینین خون مشخص گردد. همان طور که گفته شد، تست کراتینین اولین قدم برای تشخیص نارسائی کلیه می باشد. کراتین غالبا از عضلات اسکلتی تولید گردیده و پس از انجام فعل و انفعالات  به کراتینین تبدیل می شود. البته سوخت و ساز کراتینین با توجه به عضلات هر فرد تعیین می گردد، به طوری که مقدار کراتینین در یک ورزشکار و یک فرد عادی متفاوت می باشد.

البته لازم به ذکر است که عدد GFR   با کم آبی و رژیم غذایی دچار تغییرات نمی گردد.

آزمایش ca

در واقع بیماری های نارسائی کلیه از جمله عواملی هستند که منجر به کاهش کلسیم در خون بیمار می گردند. بنابراین از دیگر آزمایشات مربوط به کلیه بررسی میزان کلسیم موجود در خون می باشد. و اما لازم است بدانید که تست میزان کلسیم موجود در بدن که از طریق آزمایش خون انجام می شود، نیازی به ناشتا بودن نخواهد داشت.

تست PH ادرار

از دیگر روش های تشخیص نارسائی کلیه، تجزیه ادرار فرد بیمار می باشد. زیرا از این طریق می توان میزان اسیدی بودن و مقدار فسفر موجود در آن را بررسی گردد. در حقیقت با انجام این آزمایش می توان نوع سنگ را تشخیص داد.  به گونه ای که با بالا بودن میزان PH نشان می دهد که سنگ از جنس استرووایت بوده  و  PH پایین هم نشان دهنده اسید اوریک می باشد. در تست PH  ادرار زیر میکروسکوپ بررسی شده و به تشخیص کریستال های ساخته شده از مواد معدنی و نشانه های عفونت یا خون کمک می نماید.

آزمایش ادرار (UA)

همان طور که در موارد قبل هم اشاره شد، با انجام آزمایش ادرار می توان موارد مهمی مانند سلامت کلیه ها، مثانه، مجاری ادراری و غیره را بررسی نمود. آزمایش کشت ادرار و آزمایش آنالیز ادرار شامل بخش های مختلفی از جمله بررسی رنگ، شفافیت، اسیدی بودن (pH)، وزن مخصوص و وجود موادی از قبیل گلوکز، پروتئین، گلبول سفید،نتیریت و کتون می باشد. و اما برای تشخیص بیماری های کلیوی باید مقدار پروتئین موجود در ادرار مورد بررسی قرار گیرد. زیرا پروتئین باید صرفا در خون افراد مشاهده گردد و وجود این ماده در ادرار نشان دهنده عملکرد نامطلوب کلیه ها بوده که منجر به ورود آن در ادرار می گردد. بنابراین اگر آزمایش ادرار دارای پروتئین مثبت بود، آزمایش باید تکرار شود تا نتایج به طور دقیق بررسی گردد. به طوری که سه نتیجه مثبت در طول سه ماه یا بیشتر نشانه بیماری کلیوی است.

سخن آخر

در نتیجه  به افراد توصیه می گردد تا برای اطمینان از سلامت کلیه ها برای معاینه به پزشک مراجعه کرده و تحت نظر پزشک معالج، آزمایش های خون و ادرار مربوط به کلیه ها را توسط آزمایشگاه های معتبر انجام دهند.