چکاپ کامل بدن چیست

چکاپ کامل بدن بررسی کامل سلامتی یا اسکن تشخیصی از کل بدن شما از جمله قلب، کلیه، کبد، ریه، برای ارزیابی وضعیت سلامت فعلی و غربالگری شما است، تا از وجود علائم هشدار دهنده آشکار یا وجود ناهنجاری در داخل بدن مطلع شوید. در صورت وجود علائم بیماری های مهلک مانند بیماری های قلبی عروقی ، بیماری های تنفسی، سرطان، دیابت، فشار خون ، بیماری های گوارشی و غیره ، چکپ می‌تواند زنگ را زود به صدا در آورد. هر زن و مرد باید حداقل سالی یک بار برای معاینه و چکاپ کل بدن به مراکز بهداشتی مراجعه کنند تا از سلامتی خود یا بیماری خود مطلع شوند. همچنین چکاپ می تواند عاملی باشد تا به شما برای عادت های ناسالم هشدار بدهد و شما را برای تغییر سبک زندگی تان به یک سبک زندگی سالم ترغیب کند.

چکاپ کامل بدن شامل چه آزمایشاتی است؟

در یک معاینه و چکاپ کامل سلامت ، مراکز بهداشتی باید بیش از ۶۰ آزمایش با مشاوره تخصصی توسط دکتر را به شما ارائه دهند. آزمایشاتی که در غربالگری و چکاپ کامل بدن انجام می‌شود در زیر آمده است:

آزمایش خون و ادرار

تست مشخصات لیپید

سیستم قلبی: رادیوگرافی قفسه سینه ، قلب و نوار قلب و اکو قلب و عروق

ویتامین چک

آبدومینال چک: سونوگرافی شکم و لگن

آزمایشات عملکرد تیروئید: TSH ، T3 ، T4

عملکرد کلیه: اوره خون ، اسید اوریک ، کراتینین سرم

آزمایشات عملکرد کبد: SGPT ، SGOT ، سرم بیلی روبین

آزمایشات عملکرد ریه ریوی

آزمایشات دیابت: ناشتا بودن قند خون ، قند خون PP

آزمایشات هپاتیت B

نمره گذاری کلسیم CT

درصد کل چربی بدن

معاینه چشم

PSA

آنژیوگرافی کرونر CT (قلب)

غربالگری سی تی عروق گردن (کاروتید)

تراکم سنجی مواد معدنی استخوان (BMD)

سونوگرافی و پاپ اسمیر

آزمایش چکاپ کامل برای مردان

آزمایشات ضروری مردان برای چکاپ می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

آزمایش کلسترول

آزمایش دیابت

آزمایش آنزیم‌های کبدی

آزمایش هورمون‌های تیروئیدی

بررسی عملکرد کلیه (آزمایش ادرار)

بررسی الکترولیت‌های خون (سدیم، کلسیم، پتاسیم)

آزمایش CRP (بررسی عفونت در بدن)

آزمایش بررسی ویتامین‌ها در بدن

آزمایش سلامت پروستات (برای مردان بالاتر از ۴۰ سال ضروری است)

آزمایش STD (بیماری‌های مقاربتی)

آزمایش چکاپ سلامتی برای زنان

آزمایشات مهم برای زنان نیز می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• آزمایش کلسترول
• آزمایش دیابت
• آزمایش آنزیم‌های کبدی
• آزمایش هورمون‌های تیروئیدی
• بررسی عملکرد کلیه (آزمایش ادرار)
• بررسی الکترولیت‌های خون (سدیم، کلسیم، پتاسیم)
• آزمایش CRP (بررسی عفونت در بدن)
• آزمایش بررسی ویتامین‌ها در بدن
• ماموگرافی (برای تشخیص سرطان سینه)
• آزمایش پاپ اسمیر
• سنجش تراکم استخوان
• آزمایش HPV (زگیل تناسلی)

آزمایش خون شامل ارزیابی‌های مختلف است که در زیر به ان ها می پردازیم

آزمایش CBC diff (شمارش سلول‌های خونی)

ارزیابی آنزیم‌های کبدی

چکاپ کلیه‌ها

چکاپ تیروئید

چکاپ ویتامین‌ها

آزمایش خون (شمارش کامل سلول‌های خونی CBC)

آزمایش خون یا شمارش کامل سلول های خونی که به آن CBC یا Complete Blood Count هم گفته می‌شود،

متداول‌ترین آزمایش خون و از بخش‌های اصلی چکاپ کامل است. این همان آزمایشی است که به صورت عامیانه به آن آزمایش خون می‌گوییم. کاربرد آزمایش خون: آزمایش شمارش کامل سلول های خونی برای تعیین وضعیت سلامتی، غربالگری برخی بیماری‌ها مانند کم خونی، سرطان خون، مالاریا و عفونت و همچنین ارزیابی وضعیت تغذیه‌ای به کار می‌رود. چیزی که اندازه‌گیری می‌شود: در آزمایش خون، انواع و تعداد سلول‌های خون از جمله گلبول های قرمز (RBC)، گلبول های سفید (WBC) و پلاکت‌ها (PLT) اندازه گیری می‌شود.

روش و شرایط آزمایش خون: برای انجام این آزمایش لازم نیست ناشتا باشید. این آزمایش با استفاده از نمونه خونی که به صورت وریدی از شما گرفته شده است، انجام می‌شود.

آزمایش ادرار (urine analysis)

آزمایش ادرار همان‌طور که از نام آن مشخص است، با گرفتن نمونه‌ی ادرار انجام می‌شود. برای این آزمایش لازم است نمونه استریل و تمیز باشد، به این منظور لازم است ابتدای ادرار را بیرون بریزید و از بخش‌های میانی ادرارتان در ظرف جمع آوری ادرار بریزید. برای آزمایش ادرار لازم نیست ناشتا باشید. نمونه‌ی ادرار در اوایل صبح با ارزش‌تر است؛ زیرا غلظت بیشتری دارد. به همین دلیل است که مراکز آزمایشگاهی تنها در ساعات اولیه صبح نمونه‌گیری می‌کنند. در جریان چکاپ کامل بدن حتما از شما خواسته می‌شود تا یک نمونه از ادرارتان را هم تهیه کنید و به آزمایشگاه ارایه دهید. کاربرد آزمایش ادرار: آزمایش ادرار برای بررسی بیماری‌ها مانند مانند عفونت‌ ادراری، بیماری های کلیوی و دیابت استفاده می‌شود. چیزی که اندازه‌گیری می‌شود: رنگ ادرار، بو، اسیدیته، غلظت، کتون، خون، قند، پروتئین، نیتریت، گلبول های سفید، گلبول های قرمز، نوع سلول های موجود در ادرار و سایر اجزای آن مانند باکتری و بلورها در این آزمایش اندازه گیری می شود.

آزمایش قند خون (Blood Sugar Test)

آزمایش قند خون برای اندازه گیری سطح قند خون یا گلوکز خون، اهمیت زیادی دارد. با استفاده از همین آزمایش است که تشخیص بیماری‌هایی مثل دیابت امکان‌پذیر می‌شود. کاربرد آزمایش قند خون: این آزمایش برای غربالگری بیماری دیابت یا بررسی سیر بیماری دیابت انجام می‌شود. در لیست آزمایش‌های چکاپ کامل حتما باید آزمایش قند خون وجود داشته باشد. چیزی که اندازه‌گیری می‌شود: با استفاده از نمونه خون وریدی، میزان گلوکز موجود در خون اندازه گیری می‌شود. ابتدا قند خون ناشتا (FBS) اندازه گیری می شود. بعد از آن، باید یک محلول حاوی ۷۵ گرم گلوکز را بنوشید. ۲ ساعت بعد از مصرف این محلول نیز قند خون (۲hpp) اندازه گیری می شود. روش و شرایط آزمایش قند خون: ببرای انجام این آزمایش لازم است ناشتا باشید. برای این منظور، شب قبل از نمونه گیری، شام سبکی در حد وعده‌ی صبحانه میل کنید. از ساعت ۱۲ به بعد نیز به جز آب، چیز دیگری نخورید.

آزمایش چربی خون (Lipid profile)

آزمایش چربی خون را هم باید به صورت مرتب انجام داد. خوردن غذاهای چرب و فست فودها باعث می‌شود اکثر افراد در معرض ابتلا به چربی خون قرار بگیرند. زمانی که چربی درون رگ‌ها رسوب کند، منجر به گرفتگی رگ‌ها و سکته‌های احتمالی خواهد شد. اگر قرار باشد آزمایش خون کاملی داده باشید، باید آزمایش چربی خون و قند خون را با هم انجام دهید. کاربرد آزمایش چربی خون: در تعیین خطر ابتلا به بیماری های قلبی، سکته مغزی و قلبی و بیماری های مرتبط کمک‌کننده است. چیزی که اندازه‌گیری می‌شود: این آزمایش شامل اندازه‌گیری پارامترهای مختلفی مانند کلسترول، تری گلیسیرید، لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) و لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) می‌باشد. روش و شرایط آزمایش چربی خون: برای این آزمایش لازم است ۸ تا ۱۲ ساعت ناشتا باشید. برای این منظور، شب قبل از نمونه گیری، شام سبکی در حد وعده ی صبحانه میل کنید. از ساعت ۱۲ به بعد نیز به جز آب، چیز دیگری نخورید.

آزمایش تیروئید (تیرویید) (Thyroid Function Test)

آزمایش تیروئید برای جلوگیری از ابتلای به بیماری تیروئید الزامی است. کسی که به بیماری تیروئید مبتلا می‌شود، چاغی و لاغری ناگهانی را تجربه می‌کند. برخی از موارد حا تیرویید منجر به بزرگ شدن غده تیروئید (در جلوی گلو) می‌شوند. کاربرد آزمایش تیروئید: برای بررسی اختلالات غده تیروئید شامل هیپوتیروئیدی، هیپرتیروئیدی، گواتر، ندول تیروئیدی و … استفاده می‌شود. چیزی که اندازه‌گیری می‌شود: این آزمایش میزان هورمون تحریک‌کننده‌ی تیروئید (TSH) و هورمون‌های تیروئیدی (تری یدوتیرونین یا T۳ و تیروکسین یا T۴) در خون را اندازه‌گیری می‌کند. روش و شرایط آزمایش تیروئید: ببرای انجام این آزمایش لازم نیست ناشتا باشید. نمونه مورد نیاز از خون وریدی گرفته می‌شود. در نوزادان، نمونه ی خون از پاشنه پا گرفته می‌شود.

آزمایش مدفوع (Stool Test)

در این آزمایش، مدفوع از نظر رنگ، شکل، گلبول سفید، چربی، فیبر، عفونت، وجود باکتری، ویروس، قارچ، انگل و خون مخفی در مدفوع بررسی می شود. برای انجام آزمایش مدفوع لازم است نمونه ی مدفوع را در یک ویال جمع‌کننده‌ی حاوی ماده‌ی نگهدارنده قرار دهید. نمونه‌ی مدفوع نباید با ادرار یا آب مخلوط شود. اما اگر درون ظرف نگهدارنده ی مدفوع که به شما داده شده است، مایع وجود داٰرد، به هیچ وجه آن را بیرون نریزید و مدفوع را با آن مخلوط کنید. پس از جمع آوری نمونه، مدفوع باید تا یک ساعت پس از جمع آوری، به آزمایشگاه منتقل شود. گاهی نمونه ی مدفوع در نوزادان، به وسیله ی یک سواب از راست روده جمع آوری می شود. برای انجام این آزمایش لازم نیست ناشتا باشید.

آزمایش پاپ اسمیر (pap smear)

آزمایش پاپ اسمیر برای بررسی ناهنجاری های اولیه در دهانه ی رحم که در صورت عدم درمان می تواند منجر به سرطان دهانه ی رحم و برخی از عفونت های واژن یا رحم شود، انجام می شود. زنان با سن بین ۲۱ تا ۶۵ سال یا زنانی که از نظر جنسی فعال هستند، باید هر ۳ سال یک بار پاپ اسمیر را انجام دهند. البته طول این دوره در افراد متفاوت و با توجه به بیماری های زمینه ای، سابقه ی خانوادگی بیماری ها و نتایج پاپ اسمیر قبلی، متفاوت است. زنان با سن کمتر از ۲۱ سال یا بیشتر از ۶۵ سال، در صورتی که علائم غیرطبیعی واژن مانند ترشحات غیرطبیعی، خونریزی واژینال یا خونریزی در بین دوره های قاعدگی، خونریزی یا درد پس از مقاربت جنسی دارند، باید به پزشک مراجعه کنید تا در صورت لزوم پاپ اسمیر انجام شود.

این تست با استفاده از نمونه گیری از سلول های ناحیه ی گردن رحم انجام می شود. برای انجام این تست لازم نیست ناشتا باشید. در زمان عادت ماهیانه به علت وجود خونریزی ممکن است نتایج این تست مختل شود. به همین دلیل ترجیحا در زمان پریودی این تست انجام نمی شود. پزشک یا پرستار از ابزاری به نام اسپکولوم که شبیه یک قیف باریک است، برای باز کردن واژن کمک می گیرد. نمونه با استفاده از سواب، کاردک یا برس بدست می آید. سپس نمونه به یک یک ظرف حاوی ماده ی نگهدارنده ی مخصوص منتقل می شود.

با استفاده از این آزمایش عفونت های مختلف باکتریایی، قارچی و ویروسی تشخیص داده می شود.

آزمایش روماتیسم (RA)

آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی یک بیماری خود ایمنی است که در طولانی مدت باعث تخریب مفاصل می شود. برای تشخیص این بیماری آزمایش های مختلفی در قالب آزمایش روماتیسم انجام می شود، از جمله: anti ccp ،(CRP) C-Reactive Protein، ANA، فاکتور روماتوئیدی (RF )، اسید اوریک (uric acid)، کلسیم (Ca)، آلکالین فسفاتاز (ALP) و سدیمانتاسیون یا سرعت رسوب گلبول قرمز (ESR). برای انجام این آزمایش لازم نیست ناشتا باشید.

علاوه بر این، از آزمایشات تصویربرداری مانند عکس اشعه ی ایکس از مفصل درگیر نیز می تواند به تشخیص روماتیسم مفصلی کمک کند.

آزمایش ایدز (HIV)

اچ آی وی (HIV) یکی از بیماری های مقاربتی یا منتقله از راه جنسی است که ویروس HIV در ایجاد آن دخیل است. از آنجا که درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، پیشگیری از آن جزو اهداف اصلی سازمان بهداشت جهانی (WHO) است. تشخیص این بیماری با استفاده از نمونه خون وریدی میسر می‌شود. تست‌های تشخیص آنتی بادی مانند الایزا، تست سریع (Rapid Test), وسترن بلات و تست‌های شناسایی ویروس مانند تست آنتی ژن اچ آی وی، پی سی آر (PCR) و کشت ویروس از آزمایش‌هایی هستند که برای تشخیص HIV انجام می‌شود. برای انجام آزمایش ایدز (HIV) لازم نیست ناشتا باشید.

آزمایش اچ پی وی (HPV)

زنان و مردانی که از نظر جنسی فعال هستند یا بیش از یک شریک جنسی دارند، باید از نظر ابتلا به بیماری‌های مقاربتی (STD) به طور منظم معاینه شوند. ویروس پاپیلومای انسانی (human Papillomavirus)، انواع مختلفی دارد که برخی از آن ها باعث ایجاد سرطان دهانه رحم در زنان می شوند. به همین منظور زنان با سن ۲۱ تا ۳۰ سال، لازم است هر ۳ سال یک بار از نظر ابتلا به ویروس اچ پی وی (HPV) و ابتلا به سرطان دهانه‌ی رحم بررسی شوند. زنان با سن بین ۳۰ تا ۶۵ سال نیز باید هر ۵ سال یکبار این تست را تکرار کنند. فاصله ی زمانی بین آزمایش‌های اچ پی وی، با توجه به فعالیت جنسی و نتیجه ی آزمایش‌های قبلی می‌تواند متغیر باشد. نمونه گیری برای اچ پی وی، مانند نمونه گیری برای تست پاپ اسمیر است. پزشک اسپکولوم (Speculum) را وارد واژن می‌کند و با استفاده از سواب (Swab) نمونه‌برداری از دهانه‌ی رحم را انجام می‌دهد. آزمایش hpv، تنها وجود ویروس را نشان می‌دهد و وجود سلول‌های غیرطبیعی، بدخیم یا پیش سرطانی را مشخص نمی‌کند. به همین دلیل تست پاپ اسمیر و تست اچ پی وی همزمان انجام می‌شوند.

آزمایش هپاتیت (Hepatitis)

هپاتیت یک بیماری ویروسی است که توسط ویروس هپاتیت ایجاد می شود و بیشترین تاثیر آن بر روی کبد است. این بیماری با توجه به نوع ویروس ایجاد کننده به انواع هپاتیت D ،C ،B ،A و E تقسیم بندی می شود. بررسی ابتلا به این بیماری، به نمونه خون وریدی و آزمایش هپاتیت نیاز دارد. برای انجام این آزمایش نیاز نیست ناشتا باشید. یکی دیگر از راه های تشخیص ابتلا به هپاتیت، بیوپسی کبدی یا نمونه‌برداری از کبد است.

از زمان ابتلای فرد تا زمان شروع علائم، بیماری قابل انتقال به دیگران است که این زمان حدود ۴ هفته است. به طور کلی بزرگسالان پس از آلوده شدن به ویروس به مدت ۲ هفته و کودکان و افرادی که دارای نقص ایمنی هستند تا ۶ ماه می توانند این بیماری را به دیگران انتقال دهند.

آنتی بادی یا آنتی ژن ویروس هپاتیت که وجود آن ها در این آزمایش بررسی می شود عبارتند از:

HBsAg

anti HCV Ab

anti HAV Ab

anti HBc Ab

آزمایش بررسی عملکرد کبد (LFT)

آزمایش بررسی عملکرد کلیه

تست آنتی بادی (Ab)

تست آلرژی

آزمایش ژنتیک

آزمایش سرطان خون

آزمایش کشت خون (Blood Culture)

آزمایش کشت زخم (Wound Culture)

تست بارداری و بیبی چک (بتا hCG)

بیوپسی یا نمونه برداری از مغز استخوان (Bone marrow biopsy)

دانشمندان ثابت کرده اند که که بسیاری از بیماری‌ها ، در صورتی‌که در مراحل اولیه‌ی بیماری تشخیص داده شوند، قابل درمان و بهبودی هستند. برای اینکه در مراحل اولیه‌ی بیماری به وجود آن پی برده و بتوان آن را درمان کرد، از آزمایش چکاپ کامل استفاده می‌شود. آزمایش خون کامل یک معاینه کامل از بدن برای بررسی بیماری های احتمالی است.  چکاپ کامل معمولا شامل تست های زیر میشود:

(شمارش سلول های خونی)CBC:

این آزمایش برایِ شمارش کامل سلول‌های خونی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آزمایش به پزشک شما کمک می‌کند تا در موردِ احتمال وقوع طیف وسیعی از بیماری‌های خونی و عفونی مانند عفونت در خون، آنمی، لوسمی و مواردی از این دست اطلاعاتی به‌دست آورد.

(قند ناشتا)FBS:

این آزمایش میزان قند خون بدن فرد را در حالت ناشتا اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش برای بررسی بیماری دیابت به پزشک معالج کمک می‌کند

تری گلیسیرید))TG:

در بدن، انواع مختلفی از چربی‌ها وجود دارد که تری گلیسیرید یکی از انواعِ آن است. باید توجه داشته باشید که میزانِ بالای تری گلیسیرید در بدن ممکن است به بیماری‌های قلبی و عروقی منجر شود

(کلسترول)Cholesterol:

سطحِ کلسترول در خون نیز یکی دیگر از مواردی است که در آزمایش چکاپ کامل مورد بررسی قرار خواهد گرفت. بالا رفتن این چربی در خون نیز باعث خواهد شد که شرایط برای بروز بیماری‌های قلبی و عروقی در بیمار افزایش یابد.

(چربی خوب)HDL:

این تست میزان چربی خوب در بدن را نشان میدهد.

(چربی بد)LDL:

را نشان میدهد. این تست کلسترول بد یا همان چربی خون بد

(انزیم کبدی)AST:

آنزیمی است که در کبد وجود دارد و میزان این آنزیم به پزشک شما این امکان را خواهد داد که بتواند از احتمال بیماری‌های کبدی با خبر شود.

(انزیم کبدی)ALT:

دیگر تستی است  که بررسی آن می‌تواند به تشخیص زودهنگامِ بیماری‌های کبدی منجر شود

(اوره)Urea:

اوره، جزء آزمایشاتی است که صحت کارکرد این اعضای بسیار مهم را در اولین فاز بررسی خواهد کرد.

(کراتینین)Creatinine:

کراتینین نیز جزء آزمایشاتی است که صحت کارکرد کلیه را مورد بررسی قرار خواهد داد که حتماً باید در آزمایشات چکاپ به آن

توجه شود.

(آنالیز ادرار)Urine Analysis:

یکی دیگر از آزمایشاتی که برای بررسی صحت عملکرد مجاری ادراری مورد استفاده قرار می‌گیرد، این تست است. البته استفاده از آن علاوه بر عفونت‌های ادراری، برای تشخیص بیماری‌های دیگری مانندِ دیابت و همچنین بیماری‌های کلیوی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

(اوریک اسید)Uric Acid:

اسید اوریک یکی دیگر از مواردی است که سنجشِ میزان  آن برای بررسیِ سیستم کلیوی در فرد بیمار اهمیت زیادی دارد. توجه کنید که یکی از عوامل مهم در ایجاد سنگ کلیه، میزان بالای اوریک اسید است.

سطح مواد معدنی و ویتامین‌ها:

یکی دیگر از مواردی که در آزمایشات مربوط به چکاپ انجام میشود ، سطح ویتامین‌ها و مواد معدنی در بدن است. از جمله ویتامین ب12 و ویتامین دی  ، سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، روی و … اشاره نمود

تیروئید:

یکی دیگر از آزمایشاتی که برای چکاب کامل بدن توصیه میشود و بررسی صحت عملکرد تیروئید مورد استفاده قرار می‌گیرد،        T3-T4-TSH

میباشد.