آن‌چه باید درباره زردی نوزادان باید بدانید.

زردی نوزادان یکی از مشکلات رایج در بدو تولد است. این بیماری در نوزادان با شدت‌های متفاوتی رخ می‌دهد و معمولا با علائمی مانند زرد شدن پوست و زرد شدن سفیدی چشم نوزاد تازه به دنیا آمده همراه است.

این بیماری ذاتا خطرآفرین نیست، اما اگر زردی خیلی بالا باشد و نوزاد تحت درمان قرار نگیرد، دچار آسیب مغزی دائمی خواهد شد. بنابراین در این جا تصمیم داریم تا شما را با این بیماری، علائم و روش‌های درمانی آن  آشنا کنیم تا با تشخیص و درمان به موقع آن جلوی خطرات ناشی از این بیماری را بگیریم.

برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این بیماری، تا انتها با ما همراه باشید.

زردی در نوزادان چیست و چه علائمی دارد؟

زردی در نوزادان به دلیل ازدیاد بلی‌روبین در خون به وجود می‌آید و در اصطلاح پزشکی به این وضعیت هایپربیلی‌روبینمی (hyperbilirubinaemia)  گفته می‌شود. در واقع بیلی‌روبین ترکیبی زردرنگ است که به‌ دلیل پاره شدن گلبول‌های قرمز در طحال ایجاد شده و از طریق جریان خون وارد کبد شده و به ترکیبی تبدیل می‌شود که از طریق صفرا به درون دستگاه گوارش وارد شده و در نهایت، دفع می‌شود. حال اگر مقدار بیلی‌روبین در خون بسیار زیاد باشد کبد نمی‌تواند تمامی آن را دفع کند و در نتیجه، زردی ایجاد می‌شود.

در نوزادان هم گلبول‌های قرمز زیاد شده و کبد هم هنوز تکامل نیافته است. بنابراین کبد توانایی ندارد، تمامی بیلی‌روبین تولید شده را دفع کند و در نهایت غلظت بیلی‌روبین در خون نوزادان تا دو برابر غلظت خون بزرگسالان افزایش می‌یابد. زردی نوزادان با علائمی نظیر زرد شدن پوست و سفیدی چشم  همراه است و معمولا این علائم دو الی چهار روز بعد از تولد نوزادان ظاهر می‌شود.

علاوه بر زرد شدن پوست بدن، نوزاد بی‌حال، خسته و بیمار به نظر می‌رسد. وزن‌گیری خوبی نداشته و تمایل به خوردن غذا ندارد و مدام گریه می‌کند.

برای بررسی وضعیت زردی نوزاد هم باید به آرامی پیشانی یا بینی او را فشار دهید. اگر هنگام وارد کردن فشار، زردی پوست باقی ماند، نشان می‌دهد که او زردی خفیفی داشته و باید طبق نظر پزشک تحت درمان قرار گیرد. برای بررسی وضعیت زردی نوزاد بهتر است که در هنگام روز و زیر نور طبیعی قرار داشته باشید. حال اگر نوزاد زردی نداشته باشد، با فشار دادن پوستش، جای انگشت، متمایل به سفید می‌شود.

علاوه بر این روش برای تشخیص زردی نوزاد، می‌توان نمونه خون نوزاد را در آزمایشگاه بررسی کرده  و یا میزان زردی نوزاد را به کمک دستگاه بیلی‌روبینومتر جلدی بررسی نمود.

البته بین روش‌های ذکر شده، دقیق‌ترین روش، نمونه‌گیری خون نوزاد در آزمایشگاه است که در همان روزهای بدو تولد توسط پزشک معالج تجویز می‌شود. گاهی اوقات ممکن است یرقان به دلیل وجود عوامل زمینه‌ای رخ دهد. در چنین مواقعی پزشک معالج باید آزمایش‌های تکمیلی خون و یا ادرار را تجویز کند.

روش‌های درمان زردی نوزادان

درمان‌هایی که برای کاهش سطح بیلی‌روبین در خون انجام می‌شود، با توجه به شدت بیماری متفاوت است. به عنوان مثال برای برخی از نوزادان باید افزایش دفعات شیر خوردن اضافه شده و برای برخی دیگر نیاز به تعویض خون وجود دارد. در ادامه روش‌های درمانی زردی نوزادان را بررسی خواهیم کرد.

بهبود تغذیه

برای این‌که جلوی کاهش وزن نوزاد گرفته شود، پزشکان توصیه می‌کنند تا دفعات تغذیه نوزاد با شیر مادر یا شیر خشک اضافه شده تا نوزاد مواد غذایی مورد نیازش را دریافت کند. زیرا اگر کودک زود به زود تغذیه شود، شیر بیش‌تری دریافت کرده، دستگاه گوارشش هم بیلی روبین بیشتری را از طریق مدفوع دفع می‌کند.

به همین دلیل نوزاد باید در همان روزهای ابتدایی تولدش، ۸ تا ۱۲ بار در طول روز با شیر مادر تغذیه شود و در صورت کم بودن شیر مادر باید در کنار آن، از شیرخشک هم برای تغذیه نوزاد استفاده کرد. به طوری که در هر دو تا سه ساعت، مقدار ۳۰ تا ۶۰ میلی‌گرم شیر دریافت کنند.

نور درمانی یا فوتوتراپی

در این روش نوزاد زیر لامپ‌های مخصوصی که نور آبی – سبز تولید می‌کنند، قرار گرفته  تا ساختار و شکل مولکول‌های بیلی روبین را تغییر داده و باعث دفع آن در ادرار و مدفوع شود. در این روش درمانی نوزاد را فقط پوشک می‌کنند و از چشم‌بند هم برای پوشاندن چشمان نوزاد استفاده می‌کنند.

ایمونوگلوبین درون وریدی

یکی از علت‌های زردی نوزادان، تفاوت نوع خون مادر و نوزاد است. زیرا در این حالت، نوزاد آنتی بادی‌هایی از مادر دریافت کرده که باعث سرعت گرفتن تجزیه گلبول قرمز می‌شود. ایمونوگلوبین یک پروتئین خونی است که قادر است سطح آنتی بادی‌های خون را کم کند و با تزریق آن به نوزاد می‌توان تا حدودی سطح زردی خون را کاهش داد.

تعویض خون

در مواردی که شدت زردی نوزاد زیاد است، روش‌های درمانی ذکر شده مفید نخواهد بود و باید مقدار اندکی از خون نوزاد برداشته و یک خون اهدایی جدید به او تزریق شود. در این روش، میزان غلظت بیلی روبین و آنتی بادی‌های مادری در خون کاهش می‌یابد. لازم به ذکر است تعویض خون نوزاد برای درمان زردی، تنها در بخش مراقبت‌های ویژه‌ی نوزادان در بیمارستان قابل اجرا است.

سخن آخر

توجه داشته باشید، زردی نوزاد معمولا بعد از ۷ تا ده روز از بین خواهد رفت. البته بعد از اتمام این دوره بهتر است مجدد نوزاد را نزد پزشک معالج ببرید تا از بهبود بیماری او اطمینان حاصل کنید. زیرا در صورت ادامه دار شدن این بیماری یا زردی شدید نوزاد باید مدت زمان بیشتری در بیمارستان بستری شود و احتمال باقی ماندن این حالت برای هفته ها هم وجود دارد.