اختلالات غده تیروئید

تیروئید و بیماری های تیروئید چیست؟

تیروئید غده ای کوچک و پروانه ای شکل بوده  که در جلوی گردن، در پايين حنجره و بالای استخوان های استرنوم قرار گرفته است. در حقیقت این غده با تولید هورمون های تیروئید، نقش بسیار مهمی را در کنترل متابولیسم بدن ایفا خواهد کرد. به گونه ای که دو نوع هورمون مهم با نام های تیروئید تیروکسین (T4)  و تری یدوتیرونین (T3) توسط این غده در بدن تولید می گردد. هورمون های تیروئید از طریق خون به همه قسمت های بدن منتقل می شوند و ازاین طریق به سلول های بدن دستور می دهند که با چه سرعتی از انرژی و تولید پروتئین استفاده نمایند. هم چنین غده تیروئید، هورمون دیگری به نام کلسی تونین تولید می نماید. هورمونی که با جلوگیری از تجزیه استخوان و افزایش دفع کلسیم از کلیه ها، به تنظیم سطح کلسیم در خون کمک خواهد کرد. بدن دارای سیستم بازخورد مفصلی برای کنترل میزان هورمون های T4 و T3 در خون است. به گونه ای که این سیستم بازخورد، شامل هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) بوده که ساخته شده از غده هیپوفیز می باشد و هورمون تنظیم کننده آن ، هورمون آزاد کننده تیروتروپین (TRH) است که از هیپوتالاموس تولید می شود. هنگامی که سطح هورمون تیروئید کاهش می یابد ، هیپوتالاموس TRH آزاد می کند و همین امر باعث می شود که غده هیپوفیز TSH آزاد نماید.

TSH

TSH غده تیروئید را تحریک می کند تا در درجه اول T4 و  سپس T3 آزاد و تولید نماید. البته لازم به ذکر است که در داخل تیروئید، مقدار زیادی  T4 به پروتئینی به نام تیروگلوبولین متصل می شود.  البته در صورت نیاز، غده تیروئید T4 بیشتری را تولید کرده و یا مقدار ذخیره شده آن را آزاد خواهد کرد. در شرایط عادی، این سیستم بازخورد فعالیت تیروئید را تنظیم می کند تا سطح نسبتاً پایدارهورمون های تیروئید، در خون حفظ  گردد. از سویی دیگر، بخشی از هورمون های T4  و T3  در خون به پروتئینی به نام گلوبولین تیروکسین (TBG) متصل می باشد. به این هورمون های متصل به پروتئین، فرم های غیر فعال گفته می شود. در حالی که به هورمون های آزاد T4  و T3   در خون، فرم های فعال هورمون نامیده می شود. البته هورمون T4  نسبت به هورمون T3  در بافت های مختلف بدن و به ویژه در کبد،   فعال تر بوده، در حالی که T3 اساساً وظیفه کنترل میزان عملکردهای بدن را بر عهده دارد.

درباره بیماری های تیروئید

در این بخش به بررسی اختلالات ناشی از عملکرد نادرست غده تیروئید خواهیم پرداخت.

کم کاری تیروئید  یا تیروئید کم کار

کم کاری تیروئید شرایطی است که غده تیروئید قادر به تولید کافی هورمون تیروئید نمی باشد. از آن جا که هدف اصلی هورمون تیروئید  تنظیم متابولیسم بدن  است، درواقع مبتلایان به این بیماری علائم مرتبط با کم شدن متابولیسم بدن را دارند. از این رو در ادامه بیماری های ناشی از کم کاری تیروئید را بررسی خواهیم کرد.

هاشیموتو تیروئیدیت

در واقع این بیماری یک نوع خود ایمنی طولانی مدت می باشد. به گونه ای که سیستم ایمنی بدن که به طور معمول از عفونت محافظت می کند، به اشتباه تیروئید را هدف قرار داده و باعث التهاب و آسیب می شود. پروتئین های ایمنی به نام اتوآنتی بادی ها معمولاً در خون وجود دارند.

جراحی تیروئید

در برخی مواقع به منظور درمان بیماری های غده تیروئید، نظیر گره تیروئید، سرطان تیروئید یا بیماری گریوز مجبور هستیم که بخشی از غده تیروئید در عمل جراحی برداشته شود.

پرتو درمانی تیروئید

درمان های پرتوی همانند عمل جراحی می تواند به تیروئید آسیب برساند و در نهایت بر روی عملکرد تیروئید تاثیرات نامطلوبی بگذارد.

عوارض دارویی

در حقیقت مصرف برخی از داروها می تواند بر روی عملکرد تیروئید اثرات مخربی داشته باشد.

کم کاری تیروئید مادرزادی

این وضعیت از بدو تولد افراد به وجود می آید. در این حالت غده تیروئید از بین رفته  یا فقط بخشی از غده رشد کرده یا در قسمت غیرطبیعی از بدن قرار می گیرد. در برخی از موارد هم تیروئید به درستی عمل نمی کند یا به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نمی کند. اما اگر این بیماری درمان نشود ، می تواند باعث تاخیر در رشد جسمی و فکری افراد گردد. از این رو غربالگری کم کاری تیروئید در بیشتر کشورها به عنوان بخشی از برنامه غربالگری خون نوزادان انجام می شود تا با تشخیص و درمان به موقع می تواند از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری نماید.

کمبود یا زیاد بودن ید

تیروئید برای ساختن هورمون های تیروئید به ید نیاز دارد. کمبود این عنصر (به عنوان یدید)، به ویژه در مواد غذایی، توانایی تنظیم عملکرد غده تیروئید را داشته و می تواند به کم کاری تیروئید کمک کند. البته ید زیاد هم باعث کوچک شدن تیروئید و تولید هورمون کم تر می شود.

اختلال هیپوفیز

این نوع اختلال از دسته بیماری های نادر بوده که منجرمی شود تا TSH کم شود و همین امر باعث شده تا هورمون تیروئید هم در خون کاهش یابد. البته درمان اختلال هیپوفیز به کمک عمل جراحی یا درمان اشعه انجام می شود.

پرکاری تیروئید (تیروئید بیش از حد فعال)

در صورتی که غده تيروئيد میزان زیادی از هورمون های تیروئیدی را تولید کند، پرکاری تیروئید ایجاد می شود که در این حالت سوخت و ساز بدن بیش ازحد افزایش می یابد. از این رو در ادامه بیماری های ناشی از پر کاری تیروئید را بررسی خواهیم کرد.

بیماری گریوز

این بیماری از شایع ترین علت پرکاری تیروئید بوده و به عنوان یک اختلال خودایمن طولانی مدت شناخته شده است. به این صورت که سیستم ایمنی بدن  که از افراد در برابر عفونت ها محافظت می کند، پروتئین های ایمنی به نام خود آنتی بادی تولید می کند که مانند TSH عمل می کنند و تیروئید را تحریک نموده تا بیش از حد هورمون تیروئید تولید کند. در واقع این آنتی بادی ایمونوگلوبولین محرک تیروئید (TSI) نامیده می شود.

تومور تیروئید

یک  تومور کوچک و خوش خیم ممکن است بیش از حد هورمون تیروئید تولید نموده و سوخت و ساز بدن را افزایش دهد.

گواتر چند سلولی

این نوع از بیماری تیروئید، به تدریج و در اثر ناکافی بودن مصرف ید ایجاد می شود. این امر باعث بزرگ شدن تیروئید و ایجاد چندین گره می شود. از این رو یک یا چند گره ممکن است بیش از حد هورمون تیروئید ایجاد کنند.

تحریک غیرطبیعی تیروئید

تحریک سلول های تولید کننده TSH می تواند منجر به تولید بیش از حد هورمون تیروئید شود. هم چنین ، گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG)، هورمونی که از رشد جنین در بارداری پشتیبانی می کند، می تواند مانند TSH عمل کرده  و گاهی اوقات در زنان باردار پرکاری تیروئید ایجاد نماید، به خصوص اگر سطح hCG آن ها بسیار زیاد باشد.

گواتر

در واقع به بزرگ شدن غده تیروئید گواتر گفته می شود.

شرایط مختلفی نظیر بیماری گریوز ، تیروئیدیت هاشیموتو ، گواتر چند غده و برخی تومورهای تیروئید می تواند منجر به بروز این بیماری گردد.

البته معمولا گواتر بدون درد است ، اما ممکن است ساختارهای حیاتی گردن از جمله لوله تنفسی و مری را تحت فشار قرار داده و نفس کشیدن و بلعیدن را دشوار نماید.

تیروئیدیت

در حقیقت به التهاب غده تیروئید، بیماری تیروئیدیت گفته می شود.

البته با توجه  به علت بروز این بیماری، التهاب می تواند حاد اما موقتی یا طولانی مدت باشد.

در ضمن این التهاب ممکن است منجر به کم کاری تیروئید یا پرکاری تیروئید گردد.

و اما از عوارض تیروئیدیت به این صورت است که می توانند مانند گلودرد، دردناک باشد و یا این که هیچ گونه عوارضی نداشته باشد.

گره های تیروئید  

گره های تیروئید در ازای رشد غیرطبیعی بافت تیروئید ایجاد می شود. این گره ها می توانند در هر سنی اتفاق بیفتند اما با افزایش سن شیوع بیشتری داشته و در زنان بیشتر از مردان است.

بیشتر گره های تیروئید علائمی ایجاد نمی کنند و به طور تصادفی مانند اسکن تصویربرداری برای بیماری دیگر یا معاینه گردن توسط پزشک مشاهده می شوند.

اما بیش از ۹۰ درصد از گره های تیروئید خوش خیم بوده و  تنها درصد کمی سرطانی هستند.

سرطان تیروئید

به رشد کنترل نشده سلول های تیروئید سرطان تیروئید گفته می شود. البته سرطان تیروئید معمولاً هنگامی تشخیص داده می شود که پزشک معالج شما متوجه تغییر در اندازه یا شکل غده تیروئید شده، یا در هنگام معاینه فیزیکی احساس یک توده یا تورم در گردن نماید. از آن جایی که بسیاری از بیماری های دیگر می توانند باعث تغییر در اندازه، شکل یا بافت غده تیروئید شوند ، ارزیابی های بیشتر مانند آزمایش خون برای عملکرد تیروئید، تصویربرداری با سونوگرافی یا سایر آزمایشات مورد نیاز است. البته سرطان تیروئید اگر در همان ابتدای بیماری و قبل از سرایت به دیگر اندام های بدن تشخیص داده شود،  به راحتی قابل درمان می باشد.

انواع سرطان های تیروئید عبارتند از

سرطان تیروئید پاپیلاری

این نوع بیماری شایع ترین شکل سرطان تیروئید بوده و حدود ۸۰٪ موارد سرطان تیروئید پاپیلاری است.

سرطان تیروئید فولیکولار

این دومین سرطان تیروئید است که حدود ۱۰٪ موارد را شامل می شود.

سرطان تیروئید مدولاری

این دسته از سرطان های تیروئید، رشد ۴ درصدی داشته و از سلول های ساخت کلسی تونین ایجاد می شود. اگر زود کشف نشود ، می تواند فراتر از تیروئید گسترش یافته و درمان آن دشوار گردد.

سرطان آناپلاستیک تیروئید

این نوع  سرطان که حدود ۲٪ از سرطان های تیروئید را تشکیل می دهد. به سرعت گسترش یافته و درمان موفقیت آمیز آن دشوار است.

سندرم مقاومت به هورمون تیروئید

این بیماری یک اختلال ژنتیکی نادر است که در اثر جهش ژنتیکی  در گیرنده هورمون تیروئید ایجاد می شود. در اثر این اختلال ، برخی از بافتهای بدن به طور طبیعی به هورمونهای تیروئید پاسخ نمی دهند. ممکن است هیچ گونه علائم و نشانه های کم کاری تیروئید یا پرکاری تیروئید وجود نداشته باشد.

سخن پایانی

همان طور که گفته شد غده تیروئید از جمله غده های مهم و موثر در بدن انسان می باشد که هر گونه اختلال در عملکرد آن ضررات جبران ناپذیری را برای انسان خواهد داشت.

بنابراین توصیه می شود، افراد مطابق با نظر پزشک معالج آزمایش های تست هورمون تیروئید را از طریق آزمایش خون و در آزمایشگاه های معتبر انجام دهند.

پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism)

پرکاری تیروئید (تیروئید بیش فعال) هنگامی رخ می دهد که غده تیروئید بیش از حد هورمون تیروکسین (T4) تولید کند. این اختلال تیروئیدی سبب تسریع متابولیسم بدن شده و باعث کاهش وزن غیر عمدی، افزایش و نیز نامنظم شدن ضربان قلب می شود. از عوامل دخیل در پرکاری تیروئید می توان بیماری گریوز، بیماری پلومر و تیروئیدیت را نام برد.

علائم

از معمولترین علائم این اختلال تیروئیدی می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• کاهش وزن غیر عمدی
• ضربان قلب سریع (تاکی کاردی) – معمولاً بیش از ۱۰۰ ضربه در دقیقه
• ضربان قلب نامنظم (آریتمی)
• تپش قلب
• افزایش اشتها
• عصبی بودن، اضطراب و تحریک پذیری
• لرزش – معمولاً یک لرزش ریز در دست و انگشتان شما
• تعریق
• تغییر در الگوهای قاعدگی در زنان
• افزایش حساسیت به گرما
• افزایش حرکات روده
• افزایش اندازه غده تیروئید (گواتر)
• خستگی و ضعف عضلانی
• مشکل در خواب
• نازک شدن پوست
• موهای ظریف و شکننده

 
 عوامل خطر

• سابقه خانوادگی. به ویژه از بیماری گریوز
• جنسیت. این اختلال در زنان بیشتر مشاهده می گردد.
• سابقه شخصی برخی از بیماریهای مزمن. بیماری هایی مانند دیابت نوع ۱، کم خونی شدید و نارسایی اولیه آدرنال

 
اگرچه پرکاری تیروئید در صورت عدم توجه به آن ممکن است جدی باشد ، اما اکثر افراد پس از تشخیص و درمان پرکاری تیروئید به خوبی پاسخ می دهند. چندین روش درمانی برای پرکاری تیروئید وجود دارد. پزشکان برای کند کردن تولید هورمونهای تیروئید از داروهای ضد تیروئید و ید رادیواکتیو استفاده می کنند. بعضی اوقات ، درمان پرکاری تیروئید شامل جراحی برای از بین بردن کامل یا بخشی از غده تیروئید شما است.

تشخیص

انجام دوره ای آزمایشات تیروئید مانند T4، T3، و TSH، که همگی بر روی نمونه خون انجام می شود برای اطلاع از وضعیت عمومی غده تیروئید توسط پزشکان متخصص توصیه می گردد.

آزمایشات تیروئید

تیروئید یک غده کوچک و پروانه ای شکل در قسمت جلوی گردن است که دو هورمون بسیار مهم را که به هورمون های تیروئیدی معروف هستند

را تولید می نماید که با اسامی تیروکسین (T4) و تریودوتیرونین (T3) شناخته می شوند. این دو هورمون نحوه استفاده از انرژی بدن را کنترل نموده

و در تنظیم متابولیسم عمومی بدن نقش کلیدی ایفا می نمایند. تولید و ترشح هورمون های T3 و T4 توسط تیروئید تحت تاثیر

هورمون تحریک کننده تیروئید (همچنین به عنوان تیروتروپین ، هورمون تیروتروپیک یا اختصار TSH شناخته می شود) است

که توسط هیپوفیز تولید می شود و غده تیروئید را برای تولید در درجه اول تیروکسین (T4) و سپس تریودوتیرونین (T3) تحریک می کند.

تولید این هورمونها توسط تیروئید نیز باعث تحریک متابولیسم تقریباً در همه بافتهای بدن می گردد. عملکرد تمام اعضاء بدن

از جمله اندام های حیاتی مانند قلب تحت تاثیر هورمون های تیروئیدی قرار داشته و هر گونه اختلالی که در عملکرد تیروئید

و یا تحریک آن توسط TSH رخ دهد سبب عدم تعادل در سطح این دو هورمون در خون و متعاقب آن انواع اختلالات متابولیک

در طیف گسترده ای از بافت ها و اندام ها می گردد. بنابراین، انجام آزمایشات مربوط به تیروئید توسط پزشکان متخصص

در زمینه متابولیسم و غدد در آزمایشگاه  توصیه می گردد. نکته مهم دیگر آنست که حدود نصف غده تیروئید از یک پروتئین به

نام تیروگلوبیولین (TG) تشکیل شده است که تست های مرتبط با این پروتئین در تشخیص سرطان تیروئید و

نیز بیماری های تیروئیدی با منشاً اختلالات خودایمنی ارزش تشیخصی بالایی دارد.

همچنین، تیروئید پراکسیداز (TPO) یک آنزیم اختصاصی تیروئید است که اکسیداسیون یدید،

ید زدایی تیروگلوبولین و اتصال یدوتیرونین را کاتالیز می نماید. کاهش فعالیت یا سطح تیروئید

پراکسیداز باعث کاهش عملکرد سلول های فولیکول تیروئید با کاهش به دام انداختن یدید و اختلال در سنتز هورمونهای تیروئید می شود.

آزمایشات تیروئید، که سطح هورمون های تیروئیدی، و یا پروتئین ها و آنزیم های خاص

این غده و یا آنتی بادی های بر علیه آنها را در خون بررسی می نمایند، به پزشکان در تشخیص بیماری های تیروئید که در زیر آمده است کمک می کند:

پرکاری تیروئید: وقتی سطح هورمون های تیروئیدی در خون خیلی زیاد است.

بیماری گریوز: شایعترین علت پرکاری تیروئید

کم کاری تیروئید: وقتی سطح هورمونهای تیروئید خیلی کم است

بیماری هاشیموتو: شایع ترین علت کم کاری تیروئید

ندولهای تیروئید:

سرطان تیروئید

آزمایشات مرتبط با عملکرد تیروئید

پزشکان ممکن است یک یا چند آزمایش خون را برای بررسی عملکرد تیروئید درخواست نمایند. آزمایشات معمول ممکن است شامل تست هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH)،T4 ، T3، و نیز آزمایش های آنتی بادی های اختصاصی تیروگلوبولین باشد.

تست TSH

بررسی سطح سرمی هورمون TSH معمولاً از معمولترین تست ها در آزمایشات تیروئیدی است. سطح بالای TSH اغلب

به معنای ابتلا به کم کاری تیروئید یا تیروئید کم کار است. این بدان معنی است که تیروئید به اندازه کافی هورمون تولید نمی کند

و به همین دلیل هیپوفیز ترشح بیشتر TSH در خون را برای تحریک تیروئید به ترشح هورمون های T4 و تا حدی T3 انجام می دهد.

در مقابل، سطح پایین TSH معمولاً به معنای پرکاری تیروئید یا تیروئید بیش فعال است. این بدان معنی است که تیروئید بیش از حد هورمون تولید می کند،

و بنابراین هیپوفیز تولید و ترشح TSH را به حداقل می رساند تا تحریک تیروئید به تولید هورمون به کمترین حد ممکن برسد.

اگر سطح TSH سرمی در حد معمول نباشد، برای یافتن علت این مشکل حداقل تست T4 باید انجام شود.

 تست T4

سطح بالای T4 در سرم ممکن است به معنای پرکاری تیروئید باشد. ولی، سطح پایین هورمون T4 ممکن است

به معنای کم کاری تیروئید باشد. به هر حال، در بعضی موارد، بالا یا پایین بودن سطح T4 ممکن است

به معنای مشکل تیروئیدی نباشد. در زنان باردار و یا مصرف داروهای

ضد بارداری خوراکی، سبب افزایش سطح هورمون های تیروئیدی می شود.

در مقابل، بیماری های سخت و مصرف دارو های کورتیکواستروئیدی (برای درمان آسم، آرتروز و نظیر آن) نیز می تواند سطح T4 را کاهش دهد.

تست T3

اگر احتمال پرکاری تیروئید وجود داشته باشد ممکن است به انجام تست T3 نیز نیاز باشد،

هر چند که ممکن است سطح T4 نیز طبیعی باشد. گاهی اوقات سطح T4 طبیعی است،

اما سطح T3 بالاتر از حد نرمال است. بنابراین، اندازه گیری سطح T4 و T3 می تواند در تشخیص پرکاری تیروئید مفید باشد.

تست های آنتی بادی تیروئید

آنتی بادی های تیروئید هنگامی ساخته می شوند که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به غده تیروئید حمله کند.

از این تست ها می توان به بررسی سطح سرمی تیروگلوبیولین (TG)، آنتی بادی اختصاصی تیروگلوبیولین (anti-TG)، تیروئید پراکسیداز TPO و anti-TPO اشاره نمود.

اندازه گیری سطح آنتی بادی های تیروئید می تواند در تشخیص اختلالات خود ایمنی مرتبط با تیروئید مفید باشد.

از این بیماری ها می توان بیماری هاشیموتو را نام برد که شایع ترین علت کم کاری تیروئید است.

در بیماری هاشیموتو، پراکسیداز تیروئید (TPO) هدف آنتی بادی هایی قرار می گیرد که آنتی بادی های

ضد تیروکسید پراکسیداز (anti-TPO antibodies) نامیده می شوند. همچنین، آنتی بادی های

آنتی تیروگلوبولین (Anti-TG Ab) در بیماران مبتلا به تیروئیدیت هاشیموتو وجود دارد.

آنتی بادی های ضد پروتئین تیروگلوبولین می توانند منجر به از بین رفتن سلول های تیروئیدی شوند.

تخریب سلولهای تیروئیدی نیز می تواند منجر به کم کاری تیروئید شود.

بررسی تیتر آنتی بادی های فوق الذکر در تشخیص این بیماری استفاده می شود.

بیماری گریوز نیز که شایع ترین علت پرکاری تیروئید است با علل مشکلات خودایمنی ایجاد می شود.

تست های تشخیصی سرطان های تیروئید

تیروگلوبولین نیز که پروتئین اختصاصی بافت تیروئید است به عنوان حامل هورمون تیروئید وارد خون می شود.

غده تیروئید تنها اندامی است که TG تولید می کند. بنابراین، تست TG برای مشخص کردن اینکه سلول های تیروئیدی

در بدن وجود دارند یا خیر بسیار مناسب است. پاسخ به این سئوال برای بیمارانی که بدلیل تومور،

تیروئید آنها برداشته شده است بسیار حائز اهمیت می باشد. پس از خارج شدن کل تیروئید، سطح تیروگلوبولین

در خون باید نزدیک به صفر باشد. در واقع، از تیروگلوبولین به عنوان یک نشانگر تومور برای سرطان تیروئید استفاده می شود.

بنابراین، در افراد فوق تا مدتها پس از انجام عمل برداشت تیروئید (تیروئیدکتومی)، تست TG انجام می شود

تا از عدم برگشت تومور تیروئید اطمینان حاصل گردد. اگر سطح تیروگلوبولین پس از برداشتن کل تیروئید بالا برود،

این نگرانی وجود دارد که احتمال برگشت سرطان و یا گسترش آن به متاستاز وجود دارد.

در موارد سرطانهای نادر تیروئیدی، یک تومور مارکر دیگر از تیروئید به نام کلسیتونین (Calcitonin)

سطح بالایی در خون می یابد. بررسی سطح سرمی این هورمون در تشخیص چنین تومور های تیروئیدی کاربرد دارد.

اختلالات غده تیروئید

تیروئید غده ای کوچک و پروانه ای شکل است که در پایه گردن قرار دارد. تیروئید جزء بسیار مهمی از شبکه پیچیده غدد است که با نام سیستم غدد درون ریز شناخته می شوند. دستگاه غدد درون ریز نقش تعیین کننده ای در هماهنگی بسیاری از فعالیت های بدن به عهده دارد. غده تیروئید هورمون هایی تولید می کند که سوخت و ساز بدن را تنظیم می کند.
چندین اختلال مهم در عملکرد این غده می تواند رخ دهد که در اثر این اختلالات، تیروئید هورمون زیادی تولید و ترشح می کند (پرکاری تیروئید) و یا میزان تولید و ترشح هورمون های تیروئیدی کاهش می یابد (کم کاری تیروئید).
چهار اختلال شایع تیروئید عبارتند از: بیماری هاشیموتو، بیماری گریوز، گواتر و ندولهای تیروئید.

پر کاری تیروئید

در پرکاری تیروئید غده تیروئید بیش فعال می شود و بیش از حد هورمون تولید می کند.

بیماری گریوز

شایع ترین علت پرکاری تیروئید بیماری گریوز است که در حدود ۷۰ درصد از مبتلایان به تیروئید بیش فعال وجود دارد. ندول های موجود در تیروئید – وضعیتی به نام گواتر سمی گره یا گواتر مولتی مدولار – همچنین می تواند باعث تولید بیش از اندازه هورمون های تیروئیدی شود.

تولید بیش از حد هورمون های تیروئید منجر به علائم زیر می گردد:
بی قراری
عصبی بودن
تپش قلب
تحریک پذیری
افزایش تعرق
لرزیدن
اضطراب
مشکل خواب
پوست نازک
مو و ناخن های شکننده
ضعف عضلانی
کاهش وزن
بیرون زدن چشم از حدقه (در بیماری گریوز)

تشخیص پرکاری تیروئید

آزمایش خون برای بررسی میزان هورمون های تیروئید شامل T4 و TSH در خون می تواند وضعیت عمومی و عملکرد تیروئید را نشان دهد. همچنین تجویز ید رادیواکتیو به صورت دهانی و یا به صورت تزریق می تواند جزئیات بیشتری از عملکرد و وضعیت تیروئید را نشان دهد.

کم کاری تیروئید

کم کاری تیروئید برعکس پرکاری تیروئید بوده و غده تیروئید در این شرایط هورمون کمی تولید می کند. کم کاری تیروئید غالباً در اثر بیماری هاشیموتو، جراحی برای برداشتن غده تیروئید و یا آسیبهای ناشی از اشعه درمانی ایجاد می شود.

تولید بسیار کم هورمون های تیروئیدی منجر به علائم زیر می شود:

خستگی
پوست خشک
افزایش حساسیت به سرما
مشکلات حافظه
یبوست
افسردگی
افزایش وزن
ضعف
ضربان قلب آهسته
کما

بیماری هاشیموتو

بیماری هاشیموتو به عنوان تیروئیدیت لنفوسیتی مزمن نیز شناخته می شود.
این بیماری شایع ترین علت کم کاری تیروئید می باشد.
این بیماری در هر سنی ممکن است رخ دهد، اما بیشتر در زنان میانسال مشاهده شده و هنگامی رخ می دهد
که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلولهای تیروئیدی حمله کرده و به آرامی غده تیروئید
و توانایی تولید هورمون سرکوب می شود. برخی از افراد با موارد خفیف بیماری هاشیموتو ممکن است
علائم واضحی نداشته باشند. این بیماری می تواند سالها پایدار بماند و علائم آن اغلب نامشهود است. علائم عمومی این بیماری در زیر آمده است:
خستگی
افسردگی
یبوست
افزایش وزن خفیف
پوست خشک
موهای خشک و رقیق
صورت کم رنگ و پف دار
قاعدگی شدید و نامنظم در خانمها
عدم تحمل سرما
تیروئید بزرگ یا گواتر

تشخیص بیماری هاشیموتو

آزمایش سطح TSH اغلب اولین مرحله هنگام غربالگری برای هر نوع اختلال تیروئید است. اگر برخی از علائم فوق نیز مشهود باشد، پزشک معالج ممکن است آزمایش TSH را درخواست نماید که معمولاً همراه با آن دیگر آزمایشات تیروئیدی شامل بررسی هورمون های تیروئیدی (T3 یا T4) نیز بررسی می گردد. از آنجا که بیماری هاشیموتو یک بیماری خود ایمنی است، در چنین آزمایشاتی همچنین آنتی بادی های غیر طبیعی که به بافت تیروئیدی حمله می نمایند نیز بررسی می شوند.

بیماری گریوز

بیماری گریوز نیز یک اختلال خود ایمنی است که وقتی سیستم ایمنی بدن به اشتباه به غده تیروئید حمله می کند رخ می دهد. این می تواند باعث تولید بیش از حد هورمونها و اختلال در سوخت و ساز بدن نیز شود. این بیماری ارثی بوده و ممکن است در هر سنی در مردان یا خانمها بروز کند و از جمله عوامل خطرزا در افزایش بروز این بیماری می توان استرس ، بارداری و سیگار کشیدن را نام برد.
هنگامی که سطح بالایی از هورمون تیروئید در جریان خون شما وجود دارد ، متابولیسم عمومی بدن شدت گرفته و علائمی که در پرکاری تیروئید مشاهده می شود بروز می یابد:

تشخیص بیماری گریوز

با معاینه معمولی نیز بزرگی تیروئید، چشم های از حدقه بیرون زده و علائم افزایش متابولیسم از جمله نبض سریع و فشار خون بالا توسط پزشک مشخص می شود. آزمایش خون می تواند برای مشخص شدن سطح بالای T4 و سطح پایین TSH که هر دو نشانه بیماری گریوز هستند، درخواست گردد.

گواتر

گواتر بزرگی غیر سرطانی غده تیروئید است و شایع ترین علت جهانی آن کمبود ید در رژیم غذایی است. گواتر می تواند هر کسی را در هر سنی تحت تأثیر قرار دهد، به خصوص در مناطقی از جهان که رژیم غذایی عاری از ید و یا فقیر از نظر این عنصر مصرف می شود. از دیگر عوامل خطرزا می توان به سوابق خانوادگی، استفاده از داروهای خاص، بارداری و قرار گرفتن در معرض اشعه اشاره نمود.

اگر گواتر شدید نباشد، ممکن است علائمی وجود نداشته باشد. ولی، بسته به اندازه ممکن است گواتر در صورت بزرگ شدن به اندازه کافی باعث ایجاد علائمی که در زیر آمده است شود:

احساس تورم یا تنگی در گردن
مشکل در تنفس یا بلع
سرفه یا خس خس سینه
تغییر در صدا

ندولهای تیروئیدی

ندولهای تیروئید در واقع گره هایی هستند که در بافت و یا روی غده تیروئید می توانند رشد کنند. عوامل مختلفی در ایجاد ندولها موثر است ولی نقش کمبود ید و بیماری هاشیموتو در شکل گیری این گره ها مشخص شده است. بیشتر ندولها خوش خیم هستند، اما در درصد کمی از موارد نیز می توانند سرطانی باشند. بیشتر ندول های تیروئید هیچ علامتی ایجاد نمی کنند. با این حال، اگر به اندازه کافی بزرگ شوند، می توانند باعث تورم در گردن شده و منجر به مشکلات تنفسی و بلع، درد و گواتر شوند.
برخی گره ها هورمون تیروئید تولید نموده و باعث افزایش غیر طبیعی سطح هورمون های تیروئیدی در جریان خون می شوند. وقتی این اتفاق بیفتد، علائم مشابه علائم پرکاری تیروئید رخ می دهد.
از طرف دیگر ، اگر گره ها به بیماری هاشیموتو مرتبط باشند ، علائم مشابه کم کاری تیروئید خواهد بود.

تشخیص ندولهای تیروئیدی

بیشتر گره ها در معاینات معمولی تشخیص داده می شوند ولی آزمایش TSH و هورمون های تیروئیدی و نیز اسکن تیروئید نیز می توانند از وضعیت عملکرد تیروئید را نشان دهند.
ندول های خوش خیم تیروئید تهدید کننده زندگی نیستند و معمولاً نیازی به درمان ندارند. ولی، گره های سرطانی بسیار نادر بوده و بسته به نوع تومور نیاز به تشخیص سریع و درمان دارند.

اختلالات شایع تیروئید در کودکان

اختلالات تیروئیدی معمول در کودکی عبارتند از:
کم کاری تیروئید
پرکاری تیروئید
ندولهای تیروئید
سرطان تیروئید
بعضی اوقات کودکان با مشکل تیروئید به دنیا می آیند.

کم کاری تیروئید

کودکان می توانند انواع مختلفی از کم کاری تیروئید را به صورت مادزادی داشته باشند.

• کم کاری تیروئید مادرزادی وقتی رخ می دهد که غده تیروئید در بدو تولد به درستی رشد نکند.
• کم کاری تیروئید خود ایمنی در اثر یک بیماری خود ایمنی ایجاد می شود که در آن سیستم ایمنی به غده تیروئید حمله می کند. این بیماری اغلب در اثر تیروئیدیت لنفوسیتی مزمن ایجاد می شود. کم کاری تیروئید خود ایمنی غالباً در سالهای نوجوانی ظاهر می شود و در دختران شایع تر از پسران است. علائم کم کاری تیروئید در کودکان نیز عموماً شامل مواردی است که در بزرگسالان مشاهده می شود.

  پرکاری تیروئید

دلایل متعدد پرکاری تیروئید در کودکان وجود دارد ولی بیماری گریوز یکی از آن موارد است. بیماری گریوز در کودکان نسبت به بزرگسالان کمتر دیده می شود. بیماری گریوز اغلب در سالهای نوجوانی ظاهر می شود و بیشتر دختران را تحت تأثیر قرار می دهد. ندول های تیروئید با عملکرد بالا می تواند در کودکان مشاهده شود و سبب افزایش سطج هورمونهای تیروئیدی در خون می گردد. تیروئیدیت در اثر التهاب در غده تیروئید ایجاد می شود که باعث می شود هورمونهای تیروئیدی در جریان خون افزایش یابند.

ندولهای تیروئیدی

ندول های تیروئید در کودکان نادر است، اما در صورت بروز، احتمال ابتلا به سرطان بیشتر افزایش می یابد. نشانه بارز و اصلی گره تیروئیدی در کودکان، ایجاد توده در گردن است.

سرطان تیروئید

سرطان تیروئید شایعترین نوع سرطان غدد درون ریز در کودکان است. علائم سرطان تیروئید در کودکان نیز شباهت زیادی به علائم این سرطان در بزرگسالان دارد.